Spe cial 3
o o 80 079
Vloeden, perioden, regio's
december 2002
Illegaal
onderkaken
rapen uit
'geldnood'
s° 51 52
81
532)
1530)
2)
eeuw)
itengedijkt)
,e) (1530/1532)
81
Triniteit (1584/1585)
82
Beoostenbly
83
Peerboom (1488 mil. inund. en 1493
de helft 15 de eeuw)
stormramp)
30)
84
Sint-Janscapelle
7 de eeuw)
85
Moerkerke (eind 15de, begin 16de eeuw
70)
86
Niekerke (1393,1488)
in 17de eeuw
87
Steelant (1488)
88
Hughersluis (1492)
1 buitengedijkt)
89
Hertinghe (1488)
32)
90
Koudekerke (1375)
2)
91
Willemskerke (1488 stormvloed en
mil. inund., 1586 inund.)
92
Vreemdijke (Vroondijk) (1488 storm
532)
en inund., 1601 storm)
ecke) (1530)
93
Pakinghe (Sint-Laureinskerke)
(1214/eind 14de eeuw)
(1530/1532)
94
Wevelswaele (1375/1376,1404)
95
De Piet (Ter Piete, Pieta, Pieten) (1375)
96
Boterzande (1375/1376)
532)
97
Hughevliet (1404)
98
Gaternesse (1570)
2)
99
Oud-IJzendijke (1437)
100: Elmare (1375)
580)
08/1509)
jk
(1586)
101: Sint-Nicolaas in Varne (1377)
102: Oostmanskerke (1404)
103: Schoondijke (1583/1585)
104: Nieuwerkerke (1570 en mil. inund., 1583)
105: Sint-Catharina (Sint-Cathelijne)
(1375/1376 en 1583)
106: Coxie (1477, 1583)
107: Hannekenswerve (storm en mil. inund.,
voor 1660)
108: Nieuwvliet (16de eeuw)
109: Oostende (voor 1516)
110: Westende (voor 1516)
111: Reimersdorpe (Remboudsdorpe) (voor
1516)
112: Waterdunen (voor 1516)
113: Avenkerke (voor 1516)
114: Schoneveld (1375)
De middeleeuwse verdronken dorpen zijn verweven
met andere grote thema's in de Zeeuwse geschiedenis: het
verhaal van inpolderingen én van landverlies door reeksen
vloeden en militaire inundaties. Deze thema's zijn weer
verweven met West-Europese macro-ontwikkelingen zoals
de bevolkingsexplosie in de twaalfde eeuw. Sinds ongeveer
1150 zien we in Zeeland talrijke ambachtsheerlijkheden
en parochies ontstaan. Belangrijke stormvloeden grepen
plaats in 1014 en 1134; de laatste luidde grootscheepse
bedijkingsactiviteiten in. Het hele veengebied tussen
Maas en Schelde was verdwenen, kerneilanden waren
overgebleven. Bedijkingen en overstromingen in de nu
volgende periode hadden wederkerige effecten. Gevolg
van de inpolderingsprojecten was een afnemende
komberging voor het zeewater, dat hierdoor de zeearmen
en getijgeulen dieper uitschuurde. Gecombineerd met
de bekende 'moernering' (turfsteken) en inklinking van
de bodem was dit een garantie voor nieuwe rampspoed.
De veertiende en vijftiende eeuw kampten dan ook met
aanzienlijk landverlies door stormvloeden: tussen 1134
en 1530/32 waren dat er meer dan 45! Zo ontstond als
gevolg van de stormvloed van 1375 de Braakman en werd
de Westerschelde sterk verruimd.
Drastische veranderingen
De vloeden van 1530 ('Sint-Felix quade Saterdach' op
5 november) en 1532 wijzigden drastisch het geografische
beeld van Zeeland. Door deze vloeden gingen Noord-
Beveland tot 1598, het land van Borsele tot 1616,
Sint-Philipsland tot 1645 en de Brede Watering Beoosten
Yerseke (het huidige Verdronken Land van Zuid-
Beveland) grotendeels voor altijd verloren.
Ook na 1530/32 ging het vaak mis, zoals tijdens de
Allerheiligenvloed in 1570 en de vloed op 26 januari
1682, toen in Zeeland 161 polders inliepen.
Een anonieme briefschrijver meldde dat op 26 januari
1682 de 'wilde oceaan' in heel Zeeland onnoemelijke
schade had aangericht. In Vlissingen waren er 'zulke
gaten in de muren, in de straten, ja zelfs in de kaaien, dat
men dat nauwelijks schrijven kan'. Zelfs de doden waren
'uit de graven gewekt en weggedreven op de kerkhoven'.
Voor het ten zuidoosten van Waarde gelegen Valkenisse,
nu als enige van de Zeeuwse verdronken dorpen een
beschermd archeologisch monument, betekende 1682 het
einde. De kerktoren van het Zuid-Bevelandse dorp dien
de nog als baken voor de scheepvaart, tot hij in 1750
instortte. Zo'n desolate toren was een min of meer
vertrouwd beeld vanaf de Zeeuwse wateren. Enkele torens
van verdronken plaatsen hielden stand tot de dag van
vandaag: die van Kortgene op Noord-Beveland, mét een
herbouwde kerk, en de Plompe Toren van het verdron
ken Koudekerke op Schouwen.
PZC 19/6/97
van onze verslagggever
WAARDE - Vijf mense
lij ke o nderkaken en
oude muntjes. Dat was
de buit van een 32-jarige
man uit Rotterdam na
een dagje illegaal 'schat-
zoeken' op het
Verdronken Land van
Valkenisse. De man ver
klaarde bij de politie dat
hij de kakken 'uit geld
nood' aan tandartsen of
studenten had willen
verkopen.
Dinsdagavond laat wist
de politie de man bij de
schorren van Waarde,
een beschermd natuur
gebied, in de kraag te
vatten. M. Megens,
jachtopzichter en bui
tengewoon opsporings
ambtenaar in de gemeen
te Reimerswaal:
"Dinsdagochtend kreeg
ik een melding dat daar
iemand met een detector
aan het speuren was. Dat
is daar verboden. Nadat
ik daar aankwam ver
dween hij rond kwart
over tien uit het zicht. Ik
denk dat hij is gaan sla
pen, want hij had een
slaapzak bij zich. Pas
tegen de avond ver
scheen hij weer in beeld.
Vervol-gens heb ik hem
met twee agenten opge
wacht, achter de zeedijk.
Daar konden we hem
aanhouden toen hij naar
huis wilde gaan."
Tegen de Rotterdam
mer is proces verbaal
opgemaakt. H
foto Dirk-Jan Gjeltema
[>e schatzoeker had de vijf menselijke onderkaken aan tand
trtscp of studenten willen verkopen,
