Colofon
Stichting
Culturee
Erfgoed
Zeeland
1
8
'Zeeuwse' replica's
in Raversijde
Voetschotel, gevonden
in Valkenisse.
Special Verdronken
Dorpen in Zeeland is
een uitgave van de
Stichting Cultureel
Erfgoed Zeeland.
samenstelling
Jan Kuipers
iet bijdragen van
Robert van
D ierendo nck,
Leida Goldschmitz,
Henk Hendrikse,
Hans Jongepier en
Wim Scholten
Wm*co ntactpersoon
Wim Scholten
foto's
Stichting Cultureel
Erfgoed Zeeland,
tenzij anders vermeld
opmaak
decreet,
Ramon de Nennie,
Middelburg
druk
Verhage Zoon,
Middelburg
Stichting Cultureel
Erfgoed Zeeland
Postbus 49 4330 AA
Middelburg
Bezoekadres
Groenmarkt 13
Telefoon 0118-670870
Fax 0118-670880
Internet www.scez.nl
E-mail info@scez.nl
onderzoek uitgevoerd op locaties waar verdronken dorpen
gelegen zijn of vermoed worden.
Onlangs is een grensoverschrijdend onderzoeksproject
opgestart, uitgevoerd door een samenwerkingsverband van
de Rijksuniversiteit Gent, de Universiteit van Wageningen
met medewerking van de SCEZ. Dit project met de titel
'Verdwenen cultuurlandschappen in het grensgebied van
Vlaanderen en Nederland' heeft als onderzoeksgebied
West Zeeuws-Vlaanderen en aangrenzend Belgisch
Vlaanderen. In het kader van dit project wordt ook
onderzoek gedaan naar de ligging van verdronken dorpen
in dit gebied in hun historische, historisch-geografische en
archeologische context.
De bij deze en andere onderzoeken verworven gegevens
worden vanzelfsprekend toegevoegd aan de database.
Restanten van Westenschouwen
Met onze verdronken dorpen worden we steeds
opnieuw geconfronteerd. Zo kwam er onlangs een
melding dat de restanten van de middeleeuwse havenbuurt
van (Oud-)Westenschouwen door de stroming weer
blootspoelden. Op 10 oktober verrichtte de SCEZ
waarnemingen en boringen. Aangetroffen werden diverse
houten palen, een bakstenen funderingsrestant, afvallagen
met daarin 15de-eeuwse aardewerkscherven, botten,
leer- en textielresten. Op basis van boringen en eerdere
waarnemingen uit de jaren negentig is de omvang van de
nederzetting geschat. Deze bedraagt, voorzover nu bekend,
ongeveer 300 x 50 meter. De oostelijke begrenzing
bevindt zich op ongeveer 85 meter vanaf de duinvoet.
Het noordelijke gedeelte is nog grotendeels bedekt met
strandzand, maar spoelt ook steeds verder bloot.
Een boring is gezet door de afvallagen. Daaruit bleek dat
deze nog bijna een meter dik zijn. Getracht wordt om op
korte termijn zoveel mogelijk te documenteren.
Behalve Zeeland hebben niet alleen Noord-Brabant,
Zuid-Holland en andere gewesten hun verdronken
dorpen, maar ook Vlaanderen. Archeologische medewer
kers van de SCEZ en leden van de AWN afdeling
Zeeland brachten op 27 juli een bezoek aan het
'middeleeuws weekend' in het Domein Raversijde (ten
zuiden van Oostende, België). Deze locatie omvat naast
een onderdeel van de Atlantikwall en het Memoriaal
Prins Karel een reconstructie van het verdwenen
middeleeuwse vissersdorp Raversijde. De geschiedenis en
historisch-geografische ontwikkeling van dit dorp is goed
te vergelijken met het verdwenen Westenschouwen en
diverse andere verdronken dorpen in Zeeland.
'Living history'-groepen uit Engeland en Vlaanderen
hadden hun tenten bij de herbouwde huizen van het dorp
opgeslagen. Demonstraties en presentaties van in
middeleeuwse kledij gehulde vaklui toonden hoe met vrij
'primitieve', laatmiddeleeuwse technieken en gereed
schappen de fraaiste producten kunnen worden vervaar
digd: ijzeren maliënkolders, houten gebruiksvoorwerpen,
kruisbogen, schilderingen, aardewerk, geverfde wol, was-
tabletten enzovoort.
De aanwezige (Engelse) pottenbakker had een groot
aantal van zijn in een eerder stadium vervaardigde
kannen en kommen bij zich. Het oog werd getrokken
door een kom die bij een van de spinsters op tafel stond.
Deze bleek een kopie van een kom die in 1994 te Veere
door Henk Hendrikse (SCEZ) uit de beerput van één van
de Schotse Huizen is opgegraven! Dit voorwerp vertoont
een tot dusver onbekende voorstelling: een hert en een
toren, door middel van de sgrafittotechniek
Een kom naar een origineel
uit Veere (foto H. Kuipers).
(inkrassing) in de bodem van de kom aangebracht.
De pottenbakker bekende onmiddellijk schuldig te zijn
aan 'plagiaat' en vertelde dat de modellen van zijn
voorwerpen uit diverse archeologische publicaties komen.
De betreffende, vijftiende-eeuwse kom is afgebeeld in
Vondsten uit Veere (Abcoude 1996), een publicatie door
medewerkers van het voormalige Provinciaal Depot voor
Bodemvondsten (nu deel van de SCEZ) en de ROB, die
ook zijn weg naar Engeland heeft gevonden.
Ook een ander door de pottenbakker vervaardigd object
heeft een Zeeuwse achtergrond. Dit is een zogenaamde
kaarsenbak van rood aardewerk, versierd met mannen-
kopjes op de hoeken en dierenkopjes als handvaten. Ook
dit betreft een heel zeldzaam voorwerp in Nederland.
Men vond het in 1971/72 in de beerput van het kasteel
van West-Souburg, het latere kasteel Aldegonde. Het
voorwerd is beschreven en afgebeeld in het boek Philips
van Marnix van Sint-Aldegonde (Antwerpen 1998).
