■v v:
ARCHEOLOGIE
Assemansbroek en de Molenplaat
t m w 1 TjT"£3*r E- ,Y t; A n
Ideeën over verdronken dorpen beloond
Zeeuws Erfgoed 8
GESCHIEDBEOEFENINGMONUMENTENWACHTMONUMENTENZORGMUSEASTREEKTALEN
De Molenplaat met het
verdronken Den Broecke
(Assemansbroek) en in het
westen de verdronken stad
Reimerswaal, op een
Gedeeltelijke kopie der
Hijdrographische Kaart',
opgenomen 1885-1886 en
1890-1891
(schaal 1:50.000).
Dicky de Koning-Kastelijn (AWN) verkreeg van
de heer M.K. de Krijger informatie over resten van het
verdronken Assemansbroek (Broeck, Broeke, Den Broek).
Dit in 1530 verloren gegane dorp in het Verdronken
Land van Zuid-Beveland was gelegen aan de noordkant
van de huidige Molenplaat, ten oosten van de Schelde-
Rijnverbinding tussen het Bergsche Diep in het noorden
en het Markiezaatsmeer in het zuiden. De heer De Krijger
was indertijd projectleider van Rijkswaterstaat in Zeeland.
Bij baggerwerk tijdens de aanleg en verdieping van de
haven van de Molenplaat in de zomer van 1969 of 1970
trof hij funderingsresten aan van een kerktoren, die op
grond van historische en cartografische gegevens
toegeschreven kan worden aan Assemansbroek.
De funderingsresten bevonden zich op en in het dijktalud
van de toenmalige Molenplaat, waar altijd een duidelijke
verhoging zichtbaar was. Volgens de heer Krijger zijn
de funderingen na hun ontdekking weggegraven en in een
nabij gelegen, nieuw gegraven gat gedumpt.
Mogelijk bevinden zich van de dorpsbebouwing van
Assemansbroek nog resten onder de Molenplaat zelf.
De locatie van Assemansbroek valt wegens een
grenscorrectie tegenwoordig net binnen de
provinciegrenzen van Noord-Brabant.
De Molenplaat was eertijds veel groter dan de huidige en
komt onder deze naam al voor in de achttiende eeuw,
zoals op de 'Kaarte figuratief van de Verdronken en
Geinundeerde Landen van Zuyd-Beveland en het
Marquisaat van Bergen op den Zoom' door
r m 7 V V: V V,
- 1 "rvMéezti.
a.re n 1530
D.W.C. Hattinga (1784). Het Verdronken Land van
Zuid-Beveland was een rijk mosselgebied; de genoemde
kaart werd gemaakt naar aanleiding van één der geschillen
over de visserijrechten hier, ditmaal tussen Tholen en
Bergen op Zoom. Dergelijke twisten liepen soms zo hoog
op dat men van 'mosseloorlogen' spreekt.
De SCEZ heeft in de vorige uitgave van Zeeuws
Erfgoed gevraagd om ideeën in te leveren voor het op
te richten monument voor de verdronken dorpen.
Het ging daarbij niet zozeer om de uitvoerbaarheid
(in tijd, geld of materiaal) van het idee maar veel meer
om zaken als creativiteit, originaliteit, of persoonlijke
motivatie. In een volgende fase van het project, op het
moment dat de randvoorwaarden voor het monument
definitief zijn, wordt toegewerkt naar een ontwerp
wedstrijd, waarbij de uitvoerbaarheid vanzelfsprekend wel
een rol speelt. In totaal zijn er 20 reacties binnengekomen.
De inzenders vormden een gevarieerd gezelschap:
overheden, bedrijven, organisaties en particulieren.
De ideeën zijn bekeken, besproken en beoordeeld door
de werkgroep en de projectgroep van het 'Project
Verdronken Dorpen'. Hierin zijn zowel medewerkers van
de SCEZ als van andere organisaties (Zeeuws Archief,
Zeeuws Museum, Zeeuwse Bibliotheek, Bureau voor
Toerisme Zeeland, Het Zeeuwse Landschap en
Kunstuitleen Zeeland) vertegenwoordigd. Gebleken is
dat de ideeën wat betreft uitwerking en professionaliteit
soms heel ver van elkaar lagen. Een objectieve onderlinge
vergelijking en beoordeling was daardoor moeilijk, zo niet
onmogelijk. Na het doornemen van de inzendingen heeft
iedereen zijn persoonlijke voorkeur aan de hand van
punten kenbaar gemaakt. Vervolgens bleek toch dat over
de 'top vijf weinig verschil van mening was. Iedereen kon
zich daarom vinden in het besluit om deze vijf
inzendingen, zonder verdere prioritering, te belonen
met een bedrag van elk 150. Hier volgen de namen
van de inzenders en een korte omschrijving van hun idee.
De heer R. Douw, rond glazen driedimensionaal
monument met wisselend waterpeil.
De heer L. Houtekamer, reliëf bestaande uit gegolfd
oppervlak waarin een deel van een menselijk gezicht is
verwerkt.
De heer D.D. Bom, oude eiken ton ommuurd
met stenen uit het verdronken dorp Tolseinde.
Buro Odinot Art Déco, bodemprofielen in de vorm
van rechtopstaande platen.
Mevrouw L. Korstanje, afgeronde rode bakstenen
(strandvondsten) met transparant plexiglas.
Tot slot moet nog worden opgemerkt dat er ook sprake
was van een idee 'buiten mededinging'. Het idee was
namelijk afkomstig van een van de leden van de
projectgroep, te weten de heer M. Hemminga van
Het Zeeuwse Landschap. Geen beloning dus, maar wel
een vermelding. Zijn idee is om op zoek te gaan naar een
binnendijks gelegen verdronken dorp en dat te gebruiken
als een permanente opgravings- en expositielocatie.
Een monument dat 'the real thing' zelf is.