Zeeuwsch-Vlamingen in Brazilië Besluit AND MlCRATIELAAfD ARCHEOLOGIEGESCHIEDBEOEFENINGMONUMENTENWACHTMONUMENTENZORGMUSEA STREEKTALEN (oogst); pampier (papier) en vremd (vreemd) Zeeuws aan. Nochtans is die vergelijking in veel gevallen wat misleidend, omdat de meeste van de voorbeelden vroeger ook in Zuid-Holland voorkwamen. Ook in Amerika vonden onder meer Zeeuwen een nieuw thuis, maar veel Zeeuwse overblijfselen zijn er niet. Er ontstonden wel eigen varianten van het Nederlands zoals Jersey Dutch, Mohawk Dutch, Schohary Dutch, Albany Dutch en de zwarte variant die de slaven op Nederlandse boerderijen en plantages spraken, Black Dutch. Vooral het Zeeuws had een grote invloed op het Jersey Dutch of Leeg Duits (Laag Duits) zoals de kolonisten de taal zelf noemden. Na de Amerikaanse Revolutie begon het Nederlands in deze kolonie langzaam uit te sterven. Buiten de grote steden wist het Jersey Dutch zich nog te handhaven in kleine Nederlandstalige boerengemeenschappen en in afgelegen gebieden als de Catskill Mountains: daar waren tot rond 1970 nog mensen te vinden die de taal konden spreken. Een aantal West Zeeuwsch-Vlamingen vestigde zich in Brazilië in het district Holanda. Het werd er niet het gehoopte paradijs; de Zeeuwen en hun nakomelingen konden zich slechts moeizaam staande houden in hun nieuwe omgeving. Veel taalkundige invloed heeft het Nederlands in Brazilië niet uitgeoefend, maar in de provincie Pernambuco herinneren Nederlandse en Zeeuwse achternamen wel nog aan hun aanwezigheid: Eccout (Eekhout), Bogarde (Boogaard), Vanderpuye, Depuyt, Vanderley, Debrune en Vandyke. De honderden armoedige West Zeeuwsch-Vlamingen die in Holanda rond 1860 aankwamen spraken, zongen, baden en onderwezen in het Zeeuws. Het bleef in de Zeeuwsch-Vlaamse kolonie Holanda de belangrijkste voertaal. Toen de economische situatie verslechterde, verzwakte ook de positie van de taal. Opmerkelijk is wel dat het Zeeuws in Holanda bij de achtergebleven nazaten van de eerste kolonisten nog zo vitaal is: alle ouderen van Zeeuwse afkomst spreken er een erg ouderwets Zeeuwsch-Vlaams, zonder sporen van vernederlandsing. De meeste Zeeuwse emigranten spraken Zeeuws. Vaak gingen ze al snel over op het algemeen Nederlands of de taal van het land om met andere emigranten te kunnen praten. Toch zijn er in verschillende talen Zeeuwse woorden terug te vinden. Het Zeeuws is op zijn beurt weer beïnvloed door de talen van de immigranten die in Zeeland kwamen wonen. Van deze wederzijdse beïnvloeding zijn voorbeelden te lezen en te horen in de tentoonstelling. Er is een boeiend stukje taalgeschiedenis van het Zeeuws te ontdekken in het Zeeuws Archief van 31 juli 2003 tot en met 10 januari 2004, maandag tot en met zaterdag 9.00-17.00 uur (in augustus op zaterdag gesloten); de toegang is gratis. xACUüUI ilnrl.nl Zeeuws Erfgoed 20

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Erfgoed | 2003 | | pagina 20