Zeeuwsch-Vlamingen in Brazilië
Besluit
AND MlCRATIELAAfD
ARCHEOLOGIEGESCHIEDBEOEFENINGMONUMENTENWACHTMONUMENTENZORGMUSEA STREEKTALEN
(oogst); pampier (papier) en vremd (vreemd) Zeeuws
aan. Nochtans is die vergelijking in veel gevallen wat
misleidend, omdat de meeste van de voorbeelden
vroeger ook in Zuid-Holland voorkwamen.
Ook in Amerika vonden onder meer Zeeuwen een nieuw
thuis, maar veel Zeeuwse overblijfselen zijn er niet.
Er ontstonden wel eigen varianten van het Nederlands
zoals Jersey Dutch, Mohawk Dutch, Schohary Dutch,
Albany Dutch en de zwarte variant die de slaven op
Nederlandse boerderijen en plantages spraken, Black
Dutch. Vooral het Zeeuws had een grote invloed op het
Jersey Dutch of Leeg Duits (Laag Duits) zoals de
kolonisten de taal zelf noemden. Na de Amerikaanse
Revolutie begon het Nederlands in deze kolonie langzaam
uit te sterven. Buiten de grote steden wist het Jersey
Dutch zich nog te handhaven in kleine Nederlandstalige
boerengemeenschappen en in afgelegen gebieden als de
Catskill Mountains: daar waren tot rond 1970 nog
mensen te vinden die de taal konden spreken.
Een aantal West Zeeuwsch-Vlamingen vestigde zich
in Brazilië in het district Holanda. Het werd er niet het
gehoopte paradijs; de Zeeuwen en hun nakomelingen
konden zich slechts moeizaam staande houden in hun
nieuwe omgeving. Veel taalkundige invloed heeft het
Nederlands in Brazilië niet uitgeoefend, maar in de
provincie Pernambuco herinneren Nederlandse en
Zeeuwse achternamen wel nog aan hun aanwezigheid:
Eccout (Eekhout), Bogarde (Boogaard), Vanderpuye,
Depuyt, Vanderley, Debrune en Vandyke.
De honderden armoedige West Zeeuwsch-Vlamingen
die in Holanda rond 1860 aankwamen spraken, zongen,
baden en onderwezen in het Zeeuws. Het bleef in de
Zeeuwsch-Vlaamse kolonie Holanda de belangrijkste
voertaal.
Toen de economische situatie verslechterde, verzwakte
ook de positie van de taal. Opmerkelijk is wel dat het
Zeeuws in Holanda bij de achtergebleven nazaten van
de eerste kolonisten nog zo vitaal is: alle ouderen van
Zeeuwse afkomst spreken er een erg ouderwets
Zeeuwsch-Vlaams, zonder sporen van vernederlandsing.
De meeste Zeeuwse emigranten spraken Zeeuws.
Vaak gingen ze al snel over op het algemeen Nederlands
of de taal van het land om met andere emigranten te
kunnen praten. Toch zijn er in verschillende talen
Zeeuwse woorden terug te vinden. Het Zeeuws is op zijn
beurt weer beïnvloed door de talen van de immigranten
die in Zeeland kwamen wonen. Van deze wederzijdse
beïnvloeding zijn voorbeelden te lezen en te horen in de
tentoonstelling. Er is een boeiend stukje taalgeschiedenis
van het Zeeuws te ontdekken in het Zeeuws Archief van
31 juli 2003 tot en met 10 januari 2004, maandag tot en
met zaterdag 9.00-17.00 uur (in augustus op zaterdag
gesloten); de toegang is gratis.
xACUüUI ilnrl.nl
Zeeuws Erfgoed 20