enda
maart 2004
ÉiU
Zeeuws Erfgoed maart 2004
Uitgave van de Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland
De SCEZ kan geen (aanvullende)
informatie verstrekken over de verkoop-
i van verschenen publicaties.
PUBLICATIES
Boeken
en eenmalige uitgaven
C. van den Bovenkamp, Nieuwdorp in
vroeger tijden (Klaaswaal 2003), 84 pag.
Een vervolg in de reeks 'In vroeger
tijden...' is het boek over 'het nieuwe
durp', met foto's uit de periode 1925
1975.
Danielle Caluwé [et al.], Glas van
vissers, kooplui, monniken en heren.
Middeleeuws en later glas uit het
bodemarchief van Kust-Vlaanderen
en Zeeland (Brugge 2003), 128 pag.
Tijdens opgravingen worden van
voorwerpen in glas meestal enkele
fragmenten gevonden; daarbij kunnen
de stukjes aangetast zijn door
chemische verwering en dat maakt
de studie van het archeologisch glas
niet eenvoudig. De publicatie
behandelt soorten en vormen glas,
de stand van het wetenschappelijk
onderzoek, verwering en conservering,
voorwerpen uit de geschiedenis en het
gebruik ervan. Vondsten aan de kust
in West-Vlaanderen en Zeeland (o.a.
Aardenburg, Middelburg, Sluis, Veere,
Vrouwenpolder en West-Souburg),
worden uitgebreid beschreven. Naast
drinkbekers, schalen, flessen en kralen
worden ook fragmenten van glasramen,
brillen, lampen, zandlopers en
inktpotjes gevonden.
Roy van Eert, Muntvondsten uit
de Romeinse periode uit de provincie
Zeeland. Een inventarisatie en inter
pretatie (onderzoeksscriptie Katholieke
Universiteit Nijmegen, juni 2003).
Dit onderzoek kwam in Zeeuws Erfgoed
al verschillende malen aan de orde.
H N S landschapsarchitecten,
Staats-Spaanse Linies. Valorisering van
frontierland Zeeuwsch-Vlaanderen; een
planstudie in opdracht van de provincie
Zeeland (Utrecht, september 2003).
Katie Heyning en Gerrit van
Herwijnen (red.), 'Om prijs en plaats'.
De Middelburgse Teeken Akademie
1778-2003 (Middelburg 2004), 208
pag. Deel 3 van de serie Grote Zeeuwse
Katernen behandelt de Teeken
Akademie in Middelburg. In 1778
werd hier het Teeken Collegie geo
pend. Professionele kunstenaars, ama
teurs en ambachtslieden volgden lessen
in teken- en bouwkunde. Na zes jaar
werd de naam gewijzigd in Teeken
Akademie. Het onderwijs stopte in
1867; de Teeken Akademie stimuleert
vanaf die tijd culturele en kunstzinnige
activiteiten. Aan allerlei facetten
besteedt dit boek aandacht: maatschap
pelijk en cultureel klimaat in de tijd
van de oprichting, leermeesters en
leerlingen (in een bijlage hun namen),
leerplan en methoden, resultaten en de
jaarlijkse toekenning van prijzen. In de
publicatie ook een selectie tekeningen
uit de portefeuille van Johannes
Jacobus Lievense.
Gerard van der Hoeven,
De Keersluismoord (Vlissingen 2003),
160 pag. In 1937 worden in café
Keersluis in Vlissingen de ontzielde
lichamen aangetroffen van de kroeg
baas en zijn vrouw, het echtpaar
Lauwereins. De moord is nooit
opgelost, veel vragen bleven
onbeantwoord. Spannend en sfeervol
verhaal uit het vooroorlogse Vlissingen.
Het blijkt dat de stad in de jaren dertig
grote internationale allure had.
C.M. Houkamp-van der Harst e.a.
(red.), Beelden van de Seisweg en de wijk
De Griffioen(Middelburg 2003), 68
pag. De actieve buurtvereniging
Stichting Griffioen 'De Wijk' had de
hand in deze uitgave over de
geschiedenis van de Middelburgse
Griffioenwijk en de oude uitvalsweg
de Seisweg. Vooral buitenplaatsen,
boerderijen en bedrijven krijgen aan
dacht, ook in de vorm van veel foto's.
Ben Muller, Breskens onder beton.
Vesting in de Atlantikwall
(Middelburg 2003), 132 pag. In deze
publicatie staan de bunkers die bij
Breskens werden gebouwd centraal.
De auteur verrichtte archief- en veldon
derzoek. In de Franse Tijd en tijdens
de Belgische opstand werden in
Breskens verdedigingswerken gebouwd.
Het is een strategische belangrijke
plaats: vanuit het dorp kan het scheep
vaartverkeer op de Westerschelde
gecontroleerd worden. In de Tweede
Wereldoorlog bouwden de Duitsers
van Noorwegen tot in Frankrijk de
Atlantikwall.
N.J. Honing en P. Maas,
Met de wortel in de mortel. Over het
behoud van muurplanten in Zeeland
(Goes: Stichting Landschapsbeheer
Zeeland, 2003), 23 pag.
Op 17 november 2003 kreeg directeur
Wim Scholten van de SCEZ het eerste
exemplaar van deze handige en
praktische brochure overhandigd door
Nanning Jan Honing, medewerker van
de SLZ en een van de auteurs.
De overhandiging vond plaats op het
boerenerf van de familie Koster aan de
Oranjedijk bij IJzendijke. Een alleszins
geschikte locatie want op de muren van
de oude bakkeet, die deel uitmaakt van
het erf, groeit muurvaren en de in
Zeeland zeldzame steenbreekvaren.
De bakkeet is in slechte conditie en
moet gerestaureerd worden. Bijzonder
is nu dat deze restauratie zal geschieden
met behoud van de muurvegetatie.
Het gebouwde culturele erfgoed kan
dus heel goed samen met het 'levende'
culturele erfgoed worden behouden.
Hoe dat kan en waar rekening mee
gehouden moet worden is te lezen in
de brochure. Overheden, monumen-
tenzorgers en natuurlijk ook aannemers
zullen er goed mee uit de voeten
kunnen. Men leest over de planten
soorten, waarvan sommige beschermd
zijn door de Flora en Faunawet, en
over de maatregelen die getroffen
kunnen worden. De brochure is voor
zien van fraaie kleurenfoto's.
In de bijlagen onder andere mortel
samenstellingen, adressen voor
bouwstoffen en -materialen en adressen
voor verder advies.
Te bestellen bij SLZ (0113-230936,
info @slz. landschapsbeheer. nl)
C.M. Kleppe, Scherpenisse in Beeld
(Scherpenisse 2003), 96 pag.
Op 15 juni 2002 bestond Scherpenisse
875 jaar. Bij die gelegenheid werd een
fototentoonstelling georganiseerd; de
foto's werden gepubliceerd in een foto
boek. Het materiaal komt vooral uit
particuliere verzamelingen.
De publicatie biedt de lezer een
rondwandeling door het twintigste-
eeuwse dorp. Op de illustraties zijn
niet alleen gebouwen en straten afge
beeld, maar ook inwoners van
Scherpenisse.
A.P. de Klerk, Het Nederlandse
landschap, de dorpen in Zeeland en het
water op Walcheren, historisch-geogra-
fische en waterstaatshistorische bijdra
gen (Utrecht 2003), 288 pag. Op 17
december jl. promoveerde consulent
regionale geschiedbeoefening Zee
land, Aad de Klerk, aan de
Universiteit van Amsterdam. Zijn
proefschrift is een bundeling van
zestien eerdere publicaties, gerang
schikt rondom drie in de titel
I aangegeven thema's. Het eerste deel
benadrukt de identificatie van de
landschappelijke verscheidenheid in
Nederland. Een centrale doelstelling
van het overheidsbeleid is vooral de
instandhouding van variatie.
In het tweede deel, onderzoek op
provinciaal niveau, ligt de nadruk op
Zeeuwse plattelandsnederzettingen.
Het laatste deel, onderzoek op
regionaal niveau, belicht door middel
van waterstaatsgeschiedenis de
gevarieerde opbouw van het voor
malige eiland. Het eerdergenoemde
begrip 'variatie' (diversiteit, verschei
denheid) is leidraad door alle hoofd
stukken.
Nederland en het water door de jaren
heen (Deventer 2003), 31 pag.
In februari 2003 gaf TPGPOST tien
postzegels uit met het thema 'het
water'. Dat had te maken met de
herdenking van de watersnoodramp
in 1953. In het boekje zijn, naast
afbeeldingen van oude postzegels
met het thema 'water', de tien zegels
vergroot afgedrukt en volgt er
nformatie over de fotograaf.
Daarnaast korte uitleg over de volgende
onderwerpen: het Noorderzeehoofd
IJmuiden, de schutsluis Hansweert,
het dijkherstel in Stavenisse, de sluiting
van de Zandkreek, de sluiting van de
Grevelingen, de Oosterscheldekering
en het hoogwater in Roermond.
Terugblikken. Honderd jaar
zeevaartonderwijs in Vlissingen
1903-2003 (Stichting Maritieme
Boekerij Plaza, Vlissingen 2003)
[in de originele titel geen hoofdletter
en de letter 'e' tweemaal in
spiegelbeeld], 175 pag.
R. van Es beschrijft in dit gedenkschrift
de geschiedenis van de eerste halve
eeuw van de zeevaartschool, en die van
school én vereniging van oud-leerlin
gen gedurende de tweede halve eeuw.
Daarnaast onder meer aandacht aan
de radio-opleiding, de internaten en
de ontwikkelingen op onderwijs- en
scheepvaartgebied. Mede dankzij
talrijke foto's zullen vooral oud
studenten en -medewerkers veel van
vroeger herkennen. Voor hen is apart
een 95 pagina's grote 'Monsterrol'
toegevoegd met alle namen van
studenten, medewerkers en
bestuursleden in de periode 1903
2003.
Loes Vreugdenhil, 'Wij zijn goed
gezond en hopen van u hetzelfde'
(Middelburg/Vlissingen 2003), 128
pag. In de serie 'Ooggetuigen van de
20ste eeuw' verscheen deze publicatie
met herinneringen aan de oorlogsjaren
1943-1945 in Walcheren van de toen
achtjarige Loes Vreugdenhil uit
Rotterdam. Door voedseltekort in de
verwoeste stad verbleef zij meerdere
keren bij de familie Roose in
Zoutelande. Nog steeds keert zij terug
naar het land en de mensen die haar
toen een veilige plek boden. De titel
verwijst naar de briefwisseling met de
familie Roose na de oorlog. De eerste
zin luidde altijd "Wij zijn goed gezond
en hopen van u hetzelfde".
Kees van der Wiel, Op zoek naar een
biografisch portret in het verleden.
(Erfgoedhuis Zuid-Holland, Stichting
Museaal en Historisch Perspectief
Noord-Holland en Verloren te
Hilversum, 2003), 123 pag. In tegen
stelling tot genealogisch onderzoek kan
biografisch onderzoek in Zeeland zich
in weinig beoefenaars verheugen.
Hoewel specifiek bedoeld voor Noord
en Zuid-Holland, kan deze handleiding
voor historisch biografisch onderzoek
een aansporing vormen voor Zeeuwse
activiteiten. Deze gids wijst de weg
naar de bronnen, helpt bij het
verzamelen en ordenen van de gevon
den gegevens en adviseert bij het
schrijven van een verhaal.
Drie voorbeelden uit de praktijk
maken duidelijk dat ook over gewone
Nederlanders zonder persoonlijk
archief veel sporen zijn te vinden.
