Enkele rapportages vanuit het
Behoud en Beheer van Cultureel Erfgoed
BEHOUD EN BEHEER
Wim Phaff
Zeeuws Erfgoed 23
Als consulent Behoud en Beheer van de SCEZ
kom je op zeer uiteenlopende locaties als musea,
monumenten en kerken, soms omdat men een verzoek
om advisering of assistentie heeft gedaan, dan weer uit
eigener beweging. De gepresenteerde problemen zijn
uitermate divers. Van insectenoverlast, tot droogte
problemen, zoutkristallisering in muren, vleermuizen
in een spouwmuur, wespen op zolder, graafbijen in een
tuin, schimmel in een collectiekast, naar vragen over
registratie en nummering van museumobjecten, etc.
Zo is onze stichting momenteel bezig met de begeleiding
van een aantal musea naar toetreding tot het Nederlands
Museumregister, een soort 'keurmerk' voor musea. In de
vorige Zeeuws Erfgoed werd hierover reeds bericht.
Hiervoor dient het museum onder meer te kunnen
aantonen dat de collectieregistratie op orde. Omdat we
momenteel leven in een tijdperk waarin gebruik wordt
gemaakt van computers en internet, ligt het voor de hand
dat het opslaan van collectiegegevens tegenwoordig in
hoofdzaak digitaal gebeurt. Er zijn voor die collectieregis
tratie enkele softwarepakketten op de markt, maar die zijn
toch primair voor middelgrote tot zeer grote collecties
gemaakt en derhalve duur. Zeeland kent een groot aantal
kleinere collectiebeherende instellingen.
Via het Landelijk Contact van Museumconsulenten
ontdekten wij een relatief eenvoudig registratie
programma, 'Pandora', ontwikkeld door Bilan uit
Tilburg. Dit bureau, onderdeel van Fontys Hogescholen,
werkt interdisciplinair in onderzoek, advies en project
begeleiding op het terrein van archeologie, cultuurhistorie,
ecologie en geo-informatie. Pandora leek het antwoord
op veel vragen zodat de eerste contacten werden
aangeknoopt, een aantal pakketten werd afgenomen en
als pilotproject vanuit de SCEZ beschikbaar gesteld aan
enkele musea op Schouwen-Duiveland.
In dat stadium bood de heer Gerrit van Riet zich als
vrijwilliger op Schouwen-Duiveland aan bij het Platform
Musea Schouwen-Duiveland. Door zijn inzet werken de
musea, verenigd in het platform, nu met grote voort
varendheid aan hun collectieregistratie, waarbij men
uiteraard soms tegen problemen oploopt. Soms zijn deze
via een telefonische 'helpdesk' oplosbaar, soms ook moet
Gerrit daarvoor naar één van de musea om het probleem
'hands on' te tackelen.
Inmiddels is uit het initiatief een gebruikersgroep ontstaan
(in afstemming met de Werkgroep Collectieregistratie van
de Vereniging van Zeeuwse Musea), met mensen die de
gerezen problemen opvangen, indien mogelijk oplossen
en anders doorsluizen naar Bilan. Wij streven er naar om
voor het einde van 2004 duidelijkheid te hebben een
verbeterde versie van Pandora te ontwikkelen, welke dan
in de hele provincie door collectiebeheerders kan worden
toegepast. We houden u via Zeeuws Erfgoed op de
hoogte!
Nog een effect van het Museumregister
Wij komen in musea nog regelmatig aftimmeringen van
spaanplaat tegen, niet verwonderlijk, omdat dat materiaal
goedkoop is, compact/hard dus (mits droog gehouden)
heel duurzaam en vrijwel ongevoelig voor houtetende
insecten.
Waaraan dankt dit materiaal deze positieve eigenschappen
eigenlijk? In de vervaardiging van spaanplaat
(houtrestanten met een bindmiddel tot platen geperst)
werd zeker vroeger veelvuldig gebruik gemaakt van het
fungicide 'formaldehyde' ter voorkoming van schimmel
vorming bij eventueel vochtig worden van het plaat
materiaal. Spaanplaat heeft echter de hinderlijke
eigenschap in ongeschilderde of ongeplastificeerde
toestand formalinedamp uit te wasemen, bij wisselingen
in de luchtvochtigheid. Inmiddels zijn we er achter dat
formaline (of formaldehyde) allergische reacties kan
oproepen bij mensen met luchtwegproblemen.
Bij langdurige blootstelling aan de damp krijgen de
meeste mensen last van de slijmvliezen, hoofdpijn en
misselijkheid. Maar ook voor de museale voorwerpen is
de formalinedamp niet goed. Afsluiten van het oppervlak
door middel van schilderen van de spaanplaat is dan een
oplossing. En heeft u nog de keuze omdat de verbouwing
renovatie nog moet plaatsvinden, dan is het beter om
alternatief plaatmateriaal te gebruiken voor het
aftimmeren, bijvoorbeeld gipsplaat. In geval van
vitrineplanken betreft, kan de spaanplaat door
berkentriplex worden vervangen.
In de aanhef had ik het al even over insecten en de
overlast die ze kunnen veroorzaken. Denkt u er aan dat
de opvreters van ons culturele erfgoed juist in voorjaar
en zomer het actiefst zijn? Heeft u nog plakvallen in
voorraad? Zo niet, wij hebben er nog.
Even bellen en we sturen ze u tegen kostprijs toe:
(0118) 670 886. De vallen kosten (exclusief BTW
en verzendkosten) 0,25 per stuk.
