[Canismet
Binnenkort
een beschermd monument?
fAJSÖrf'kr&ek
In een gezamenlijke inspanning van de SCEZ,
Stichting Landschapsbeheer Zeeland en Bond
Heemschut is een verzoek gedaan aan de Minister
om de Zwartenhoekse Zeesluis op de rijksmonu
mentenlijst te plaatsen (artikel 3, Monumentenwet
1988). Gezien de oplopende kosten voor de monu
mentenzorg is het Rijk echter zeer terughoudend
met het plaatsen van nieuwe monumenten op de
lijst. Zo heeft staatssecretaris Medy van der Laan
recentelijk een stop aangekondigd op alle nieuwe
aanvragen voor plaatsing.
De zeesluis zal echter nog volgens het 'oude regime'
worden beoordeeld, dat wil zeggen dat plaatsing in
principe mogelijk is tenzij de zeesluis al eens eerder
is beoordeeld en er dus een afwijzingsbesluit bestaat.
Dit is niet het geval. Desalniettemin betekent dit
geen gelopen race, de procedure is lang en de
criteria zijn streng. Zo zal er onder meer worden
gekeken naar architectuurhistorische waarden,
cultuurhistorische waarden, ensemblewaarden,
gaafheid en zeldzaamheid. Het verzoek tot aanwij
zing is gedaan in maart 2004 en is op 19 april jl.
ontvankelijk verklaard. Deze datum markeert dan
ook het begin van de wettelijke procedure, waarbij
de Minister een termijn van 10 maanden heeft om
tot een beslissing te komen. Daartoe vraagt de
Minister direct advies aan de Raad voor Cultuur
(wettelijk adviesorgaan van de regering inzake
cultuurbeleid), Gedeputeerde Staten van de
Provincie Zeeland (omdat het object is gelegen
buiten de bebouwde kom) en aan de gemeenteraad
van de Gemeente Terneuzen (B&W van de
betreffende gemeente is altijd gehouden om in haar
advies aan de Minister ook het belang van de
eigenaar van het object in kwestie mee te wegen).
De Provincie Zeeland heeft al een advies uitge
bracht en dat was positief; de beide andere adviezen
worden begin van het najaar verwacht. Tenslotte zal
de Rijksdienst voor de Monumentenzorg zich over
de voordracht buigen en mede op basis van de drie
ingewonnen adviezen het besluit van de Minister
voorbereiden. Dit besluit zal gezien de wettelijke
termijn dus uiterlijk 19 februari 2005 genomen
worden. Overigens is de eerder genoemde stop op
verzoeken tot plaatsing van kracht tot 2006. Tot dit
jaar zal de Minister slechts in acute noodsituaties
bereid zijn een verzoek tot plaatsing op de rijkslijst
in behandeling te nemen. In de tussenliggende tijd
wordt gewerkt aan een herziening van de
Monumentenwet met inbegrip van een nieuw
selectiestelsel.
Fraaie sluitsteen, geplaatst
bij de oplevering van de
zeesluis in 1789. Deze
sluitsteen zat los en is circa
30 jaar geleden verplaatst
naar het erf van een nabij
gelegen boerderij. Indien er
voldoende financiële mid
delen beschikbaar komen
voor conserverende werk
zaamheden aan de zeesluis,
zal de werkgroep ook ijve
ren voor het terugplaatsen
van deze fraaie sluitsteen
(foto Maurice Kindt).
ARCHEOLOGIEGESCHIEDBEOEFENINGMONUMENTENWACHT MONUMENTENZORG MUSEA
deze acties niet tot het veiligstellen van de zeesluis.
Eindelijk komt er schot in de zaak als de hulp wordt
ingeschakeld van de SCEZ. Het wordt makkelijker de
juiste contacten te leggen en sommige zaken worden
ineens een stuk eenvoudiger. Maurice haalt een dik pak
ket uit zijn tas te voorschijn. Het zijn gegevens en foto's
van de sluis. Deze zijn meegestuurd met het verzoek om
de Zwartenhoekse Zeesluis tot rijksmonument te verkla
ren. Bond Heemschut heeft geholpen met het verzorgen
van de aanvraag.
De werkgroep heeft natuurlijk nagedacht over de
toekomstige mogelijkheden. De Zwartenhoekse Zeesluis
ligt in een schitterend stukje landschap met historische
uitstraling. Aan de ene kant van de dijk ligt een prachtige
oude boerderij, omgeven door weitjes met bomen. Aan de
andere kant akkerland, een dijk met populieren en
weilanden met paarden langs een brede sloot. De sluis en
het omringende landschap zijn onlosmakelijk met elkaar
verbonden. Tevens ligt het tussen twee natuurgebieden in.
Het waterstelsel waarvan de sluis onderdeel is zou
gemakkelijk deel uit kunnen maken van de natte
ecologische verbindingszone tussen deze twee gebieden.
Voor de sluis zelf bestaan ook verschillende mogelijk
heden. Dacht men aanvankelijk aan restauratie, nu ziet
men liever dat het bouwwerk met zijn door de tijd
gevormde uitstraling dankzij enig herstelwerk behouden
blijft. De sluis is momenteel enig in haar soort en ligt in
een passend landschap. Planten en dieren vinden er hun
plekje.
Volgens Maurice zijn er kansen genoeg, maar ze moeten
wel aangegrepen worden. En dat kan alleen als men er
zich samen sterk voor maakt. Gelukkig wijzen er al heel
wat neuzen in dezelfde richting. Toch is er nog volop
werk te verzetten. Hulp daarbij is van harte welkom.
Wanneer we na ons bezoek weer bovenaan de dijk
komen, zie ik de oude railing weer staan. Dat zo'n klein
element zo'n groot verhaal kan verbergen! Goed dat er
mensen zijn die zulke verhalen naar boven weten te halen.
Wie de Zwartenhoekse Zeesluis eens van dichtbij wil
komen bekijken, is welkom op 11 september: Open
Monumentendag.
Zeeuws Erfgoed 18
