1
y -
Project Waardering Terreinen van Archeologische
Betekenis voor de Archeologische Monumentenkaart
Zeeland [AMK Zeeland]
ARCHEOLOGIE
ves,.- 1
'i
GESCHIEDBEOEFENINGMONUMENTENWACHTMONUMENTENZORGMUSEASTREEKTALEN
Stand van zaken
Na het onderzoek op Schouwen-Duiveland zijn nu ook
alle terreinen van Archeologische Betekenis in de
Gemeente Tholen in het veld onderzocht. Het betrof acht
terreinen; in drie werden vondsten uit de IJzertijd en/of
Romeinse tijd verwacht, op drie terreinen zou zich een
afgegraven vliedberg bevinden en op twee zou in de
zestiende eeuw een ridderhofstede hebben gestaan. Een
aantal van deze terreinen is opgewaardeerd tot een Terrein
van Archeologische Waarde; de overige zijn van de AMK
Zeeland verdwenen.
Behalve het onderzoek in de Gemeente Tholen is er
buitendijks onderzoek verricht in de Gemeente
Reimerswaal naar het verdronken dorp Tolsende en in
de Gemeente Noord-Beveland naar het verdronken dorp
Oud-Hamerstede. Inmiddels is het veldonderzoek gestart
in Zuid-Beveland. In september van dit jaar gaat het
onderzoek in de Gemeente Sluis van start.
Tholen
Het onderzoek naar afgegraven terreinen van
motte-kastelen, in Zeeland ook wel vliedbergen genoemd,
werd in de vorige editie van Zeeuws Erfgoed nader
toegelicht. De onderzoekingen naar vindplaatsen uit de
IJzertijd en/of Romeinse tijd verlopen op andere wijze.
Zoals bij elk archeologisch onderzoek is een bureau
onderzoek een eerste vereiste. Hierbij speelt de geologie
van het gebied een grote rol.
Kaart
Map 10
Zoals op de afgebeelde kaart is aangegeven, bestond het
loopoppervlak van Zeeland ten tijde van de Late IJzertijd
uit veen, ook wel bekend als Hollandveen. Dit veen ligt
door overstromingen in het verleden onder een pakket
van klei en zand. Eventuele sporen zijn op luchtfoto's of
hoogtekaarten niet zichtbaar. Het kan ook voorkomen dat
het veenpakket volledig of gedeeltelijk geërodeerd is als
gevolg van een overstroming, bijvoorbeeld wanneer er een
geul doorheen liep. In dit laatste geval zijn de meeste
archeologische resten verdwenen.
Omdat de bewoning tijdens de Late IJzertijd op het veen
plaatsvond, is het een noodzaak om de intacte top van
het veen op te sporen, dus daar waar de kans op het
voorkomen van archeologische resten uit deze periode
het grootst is. Een intacte top van het Hollandveen is
-
vaak geoxideerd omdat deze een tijd aan het oppervlak lag.
Dit wordt ook wel 'veraard veen' genoemd en is vaak
zwart van kleur. Tijdens het veldonderzoek wordt deze
laag bemonsterd en gecontroleerd op vondsten aan de
hand van nat zeven.
Het bewust opsporen van archeologische resten uit de
Late IJzertijd is een moeilijke klus. In de eerste plaats zijn
er zeer weinig (schriftelijke) bronnen voorhanden.
Resultaten van archeologische onderzoeken in het
verleden dienen daarom zeer goed te worden bekeken.
Resten uit deze periode bestaan meestal uit aardewerk,
glazen armbanden, paalsporen of paalresten en kuilen.
Meestal worden deze sporen per toeval aangetroffen, zoals
vorig jaar toen in Grijpskerke een vindplaats uit de
IJzertijd bij de aanleg van een natuurvriendelijke oever
aan het licht kwam. Deze vindplaatsen worden vaak bij
een afgraving aangetroffen. Systematisch booronderzoek
leent zich minder goed voor het opsporen van dergelijke
bewoningssporen. De kans dat een klein houten paaltje
aangeboord wordt, is zeer klein.
In Ellewoutsdijk (Zuid-Beveland) bijvoorbeeld, kwamen
de archeologische resten uit de Romeinse tijd pas aan het
licht toen het terrein werd afgegraven in het kader van de
aanleg van de Westerscheldetunnel en niet tijdens het
voorafgaand booronderzoek. Het booronderzoek werd
hier echter wel volgens de regels uitgevoerd. Hieruit blijkt
dat booronderzoek slechts een steekproef is en geen bewijs
levert voor de afwezigheid van eventuele archeologische
resten.
Op het Terrein van Archeologische Betekenis aan de
Ceresweg in het buitengebied van Tholen werd in de
jaren tachtig bij de aanleg van een riool, een huisplatte
grond en aardewerk uit de IJzertijd aangetroffen in de top
van het Hollandveen. De kans op het voorkomen van
meerdere huisplattegronden of andere sporen uit deze
periode is daarom zeer groot.
Gedempte gracht
rondom de vermoedelijke
voormalige ridderhofstede
en boerderij De
Torenhoeve in het buiten
gebied van Oud-Vossemeer.
Paleo-geografische kaart
van Zeeland omstreeks 200
voor Chr. (fragment).
Zeeland was overdekt met
veen, het Hollandveen.
Men woonde en leefde in
de Late IJzertijd op het
veen, in de buurt van een
waterloop (RGD, 1996).
Zeeuws Erfgoed 7
