agenda
december 2004
Zeeuws Erfg°ed december 2004
Pieter A.A. Klok, Defirma Johannes
Ochtman (Rosmalen 2004), 208 pag.
De firma Johannes Ochtman heeft 130
jaar lang, van 1816 tot 1947, bestaan
als winkel in "manufacturen en dames-
en heerenmodeartikelen" aan de
Appelmarkt in Zierikzee. De familie
Ochtman kwam in 1778 vanuit
Duitsland naar het eiland Schouwen.
De laatste eigenaar was P.A.A. Klok,
hij trouwde met Clara Alida Ochtman
en is de grootvader van de auteur. De
familie bewaarde foto's en een
genealogie en in gemeentelijke,
rechterlijke, kerkelijke en notariële
archieven waren veel gegevens over de
firma te vinden. Zo ontstaat er een
beeld van een goede onderlinge band
tussen de familieleden. Broers, zussen
neven, nichten en aangetrouwden
hielpen elkaar in het zakenleven met
adviezen over de aankoop van panden
of met een geldelijke lening. Vooral de
rol van de vrouwen die bij de firma
betrokken waren, wordt door de auteur
benadrukt. Zij waren het die de
kinderen opvoedden, de huishouding
voerden, het inwonende winkelperso
neel begeleidden en een vertrouwens
band met de klanten kweekten.
Frans Messing, Lief, je bent zo ver van
mij Over schipper Govert van
Oudekerke en zijn vrouw Mathilde omst
reeks 1660 (Amsterdam 2004), 208
pag. Dit boek bevat wetenschap en
fictie tegelijk. De hoofdpersonen,
schipper Govert en zijn vrouw zijn
fictie. Govert, in dienst van de VOC,
zet koers naar het 17de-eeuwse Batavia
en zijn vrouw blijft achter in Zeeland.
De twee schrijven elkaar uitvoerig. Ter
sprake komt ook de schoonvader van
Govert, die bewindhebber is bij de
kamer Zeeland. Frans Messing is
historicus en laat zijn personages in een
verantwoorde historische context
optreden.
G. Spijkerboer, Het wel en wee van
Welzinge, een ambachtsheerlijkheid op
Walcheren (Zaltbommel 2004), 144
pag. In een persoonlijk getint relaas
doet G. Spijkerboer verslag van zijn
speurtocht naar de geschiedenis van het
grotendeels verdwenen dorp Welzinge
op Walcheren. Welzinge dient "als een
kapstok, waaraan allerlei leuke en
minder leuke ontwikkelingen bij
ambachtsheerlijkheden in het algemeen
zijn opgehangen".
P.A. van der Vlies, 20 Jaar calamitei
ten in de Zeeuwse wateren (Zierikzee
2004), 146 pag. Dit boek is een specia
le
uitgave ter gelegenheid van het afscheid
van P.A. van der Vlies, oud-hoofd
projectleider wrakopruiming van de
Rijkswaterstaat, directie Zeeland. Door
middel van foto's, scheepsnamen, data,
locaties, korte teksten en krantenartike
len wordt verslag gedaan van ongeval
len in de periode 1983-2003. Het gaat
bijvoorbeeld om (bijna) strandingen,
aanvaringen, overvaringen, slagzij
maken, het zinken van schepen,
branden op schepen en berging van
wrakken. Het boek begint met de
'Breskens 15' die in maart 1983 bij
Westkapelle strandde en eindigt met
Piet van der Vlies die 'Schoon Schip'
maakt in 2003.
Tijdschriften
Nehalennia afl. 145, najaar 2004, het
bulletin van de Werkgroep Historie en
Archeologie van het Koninklijk
Zeeuwsch Genootschap der
Wetenschappen en de Zeeuwsche
Vereeniging voor Dialectonderzoek, is
voor het grootste deel gewijd aan de
Historische Studiedag van 2003,
"Storm over Zeeland", met bijdragen
van P.A. Henderikx, L.C.J.
Goldschmitz-Wielinga en K.
d'Angremond. Verder nog aandacht
voor het vooral voor West-Zeeuwsch-
Vlaanderen belangrijke 'Mauritsjaar
2004' door H. Hendrikse, dit n.a.v. de
vondst in de jaren tachtig te
Middelburg van een mesheft met
vermoedelijk de beeltenis van Prins
Maurits. Tenslotte nog een artikel van
V. De Tier over de Walcherse woor
denlijst van de hoogleraar Adriaan
Kluit (1735-1807) en de Mededelingen
van de Zeeuwsche Vereeniging voor
Dialectonderzoek.
Het septembernummer 2004 van 't
Steedje. Informatiebulletin voor de
Aardenburgse gidsen bevat o.m. een
boeiend artikel van Arco Willeboordse,
getiteld 'Heidens of heilig? Over bijge
loof in Aardenburg'. De auteur wandelt
met grote stappen door de historie en
behandelt o.a. een Keltisch-Romeinse
gewei-amulet, een Romeinse
fallusamulet en middeleeuwse religieuze
insignes. Ook de 'pestgleuven' bij de
ingang van de Aardenburgse Sint-
Baafskerk worden niet vergeten.
Heem- en
oudheidkundige bladen
Sint-P hilipsland
De Cronicke van den lande van
Philippuslandt nr. 2, oktober 2004, van
de Heemkundekring Philippuslandt
begint met een artikel, destijds
geschreven door W. Kint onder de
pseudoniem J.W. Hofwijk, over de
overval die Duitse soldaten in januari
1945 vanuit Schouwen-Duiveland
uitvoerden op het toen reeds bevrijde
eiland. Verder van de hand van J.W.
Kempeneers het levensverhaal van M.
Beurkens-Mol, in 1965 op 102-jarige
leeftijd overleden. R.M. van
Dierendonck schetst, m.m.v. H.
Hendrikse, aan de hand van historisch
onderzoek en archeologische vondsten
een beeld van het in 1532 verdronken
dorp Sint-Philipslandt. Tenslotte nog
een bijdrage van J.W. Kempeneers
over de trekpaardenkeuring, die in
september 2004 na vijftig jaar weer
werd gehouden en de genealogische
rubriek waarin aandacht wordt
besteed aan de stamreeks J.A. Stols.
Tholen
De Nieuwsbrief nr. 8, september 2004,
van de Heemkundekring Stad en
Lande van Tholen is grotendeels gewijd
aan huishoudelijke mededelingen,
daarnaast nog aandacht voor de
activiteiten tijdens Monumentendag
2004.
Walcheren
In De Wete nr. 4, oktober 2004, het
kwartaalblad van de Heemkundige
Kring Walcheren, wordt
traditiegetrouw weer veel aandacht
besteed aan de inundatie en bevrijding
van Walcheren in het najaar van 1944.
In de eerste bijdrage van L.M.
Hollestelle wordt verteld hoe de
afgelopen zestig jaar de inundatie en de
bevrijding van Walcheren zijn herdacht
en welke monumenten en
gedenktekens er zijn opgericht om
uiting te geven aan die herdenking. In
de artikelen daarna komen R.
Koppejan en A. Dingemanse aan het
woord, zij werden als kind
geconfronteerd met de gevolgen van de
strijd en het water, en H. Tuynman
verhaalt van de belevenissen van een
Brits militair in Vlissingen in novem
ber 1944. In het laatste artikel over de
inundatie en bevrijding wordt door J.
de Klerk en L.M. Hollestelle een tocht
beschreven langs de plaatsen op
Walcheren, waar de gevolgen van het
laatste oorlogsjaar nog goed als
littekens in het heem te zien zijn. Tot
slot, van de hand van R. Dijkstra, een
vervolg op het verslag over de
peilraaistenen die in de Vlissingse zee
wering te zien zijn, en een 'Vadertje'
van F. van den Driest over de herberg
't Wafeltje bij de Schotelweg.
Arneklanken nr. 3, september 2004, het
kwartaalblad van de Historische
Vereniging Arnemuiden, opent met
een artikel van G. de Nooijer over vis
sers aan de kade in Veere, dit aan de
hand van een foto uit de jaren dertig.
L. van Belzen vervolgt zijn genealogi
sche rubriek met het nageslacht van de
opvarenden van de visschuit de
'Morgenster', die met man en muis op
19 april 1860 is vergaan. J. Adriaanse
beschrijft in de rubriek 'Een bekend
persoon te Arnemuiden' de levensloop
van secretaris/burgemeester C.J. Baars
(1809-1867). Verder bijdragen van P.J.
Feij over de Loterij in de 16de en 17de
eeuw (deel 2), van J. Adriaanse over de
zoutziederij van Arnemuiden en van
wijlen A. Telgenhof, met medewerking
van P.J. Bos, over het beroep van
Hervormd Arnemuiden op Dr. H.F.
Kohlbrugge in 1865.
In het Polderhuisblad nr. 25, september
2004, het informatieblad over
Westkapelle, wordt antwoord gegeven
op de vele vragen die vanuit de bevol
king gesteld worden over de Stichting
Zeefront en hoe het zit met de onder
nemer en Stichting Polderhuis. Verder
nog wat huishoudelijke mededelingen.
In oktober 2004 is het Polderhuisblad
in een speciale editie verschenen ter
gelegenheid van de opening op 1
november 2004 van het Dijk- en
Oorlogsmuseum Het Polderhuis in
Westkapelle. Deze tweetalige feestedi-
tie, naast het Nederlands ook in het
Engels, geeft alle informatie over de
voorgeschiedenis van het Polderhuis en
de totstandkoming van het museum.
Den Spiegel nr. 4, oktober 2004, het
tijdschrift van de Vereniging Vrienden
van het muZEEum en het
Gemeentearchief Vlissingen, heeft als
thema 60 jaar bevrijding, met de
nadruk op wat bevrijding betekent in
het alledaagse leven. De bijdragen zijn
van C. Heykoop over Duitse "gehei
me" wapens aan de Scheldemond,
van J. Hintzen over het wonen in de
naoorlogse woonwijk het Havendorp,
van J. Weug over het Militair Gezag in
Vlissingen na de bevrijding van de stad
en van W. Weber over het herstel van
Walcheren in 1945, getekend door
Cees Bantzinger.
De Bevelanden
In De Spuije afl. 62, zomer 2004, het
tijdschrift van de Heemkundige Kring
De Bevelanden en de Vereniging
Vrienden van het Museum voor Zuid
en Noord-Beveland, neemt M. Louisse
een kijkje in de keuken van de suiker-
werkfabriek van K.Geense en later B.J.
van de Velde in Goes, met als besluit
van dit artikel een paar recepten om
zelf mee aan de slag te gaan. J. van
Haver vertelt over ongewenste
intimiteiten door een kerkelijke
gezagsdrager te Wissenkerke in 1794
en F. de Klerk heeft onderzoek gedaan
naar het opschrift op een klok uit de
Goese stadhuistoren. Vervolgens gaat
A. Kort nader in op het grote
werkgebied en de slechte betaling van
een veldwachter op Noord-Beveland in
de 19de eeuw, die maakten dat de
handhaving van de openbare orde niet
altijd de aandacht kreeg die wenselijk
Zeeuwsch-Vlaanderen
Het Mededelingenblad nr. 3, september
2004, van de Heemkundige Kring
West-Zeeuws-Vlaanderen, bevat, naast
huishoudelijke mededelingen, in de
rubriek 'Vensters op het landschap'
weer een bijdrage van W. Wintein,
deze keer over het Land van Breskens
en A. Willeboordse gaat nader in op
het werk van Paul Baum (1859-1932)
en met name het schilderij 'Marktplatz
met dem Brunnen' uit 1905, dat het
Marktplein van Sint-Anna ter Muiden
voorstelt. Baum was een Duitse
kunstenaar die een groot deel van zijn
leven in Sint-Anna ter Muiden
gewoond heeft.
In Bijdragen tot de geschiedenis van
West-Zeeuws-Vlaanderen nr. 32 (2004),
een uitgave van de Heemkundige
Kring West-Zeeuws-Vlaanderen, geti
teld 'Niemandsland in Staatsverband,
West-Zeeuws-Vlaanderen ten tijde van
de Republiek en daarna' behandelen
maar liefst dertien auteurs verschillende
aspecten van de geschiedenis van West-
Zeeuwsch-Vlaanderen in samenhang
met het Noord-Nederlandse bestuur
over het gewest en zij komen soms tot
verrassende conclusies.
De gezamenlijke heemkundige vereni
gingen in de Gemeente Terneuzen,
t.w. Stichting Het Land van Axel,
Stichting Museum Oud Westdorpe,
Stichting Heemkundige Kring Sas van
Gent, Vereniging tot Behoud van de
Historie van Philippine en de
Heemkundige Vereniging Terneuzen,
zijn ter
gelegenheid van 60 jaar bevrijding
met een speciale uitgave gekomen,
waarin oog- en oorgetuigen hun
verhalen vertellen over de oorlog en
bevrijding in Midden-Zeeuwsch-
Vlaanderen gedurende de jaren
1940-1944.
