enda
maart 2005
Zeeuws Erfgoed maart 2005
Uitgave van de Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland
PUBLICATIES
De SCEZ kan geen aanvullende
informatie verstrekken over de verkoop-
i van verschenen publicaties.
Boeken en eenmalige uitgaven
Piet de Blaeij (eindred.) Midden-
Zeeuws-Vlaanderen 1940-1944.
Oog- en oorgetuigen over oorlog en
bevrijding. Uitgave ter gelegenheid van
60 jaar bevrijding (Sas van Gent, 2004)
152 pag. Dit boek is door de gezamen
lijke heemkundige verenigingen in de
gemeente Terneuzen uitgegeven ter
gelegenheid van zestig jaar bevrijding.
De bevrijding wordt beschreven aan de
hand van dagboeken en ooggetuigen
verslagen. Ook bevat het boek vertaalde
tekstfragmenten uit Engelstalige
regimentsgeschiedenissen.
Paul M. Crucq, Codenaam 'Nelly'
Britse Radareenheden op Walcheren
en in Vlaanderen. Verdediging van de
Scheldemonding, december 1944-mei
1945 (Vlissingen, 2004). Na de
overgave van Walcheren wachtte de
geallieerden een nieuwe taak: het
vrijmaken van de Schelde en de
bescherming van de konvooiroute
van de Theems naar de Schelde en
Antwerpen. Hiertoe werd met de
codenaam 'Nelly' een radar op de
Westkapelse vuurtoren geïnstalleerd.
Crucq beschrijft de strijd van de Royal
Air Force, Royal Navy en Royal
Artillery Fixed Defences tegen de
aanvallen van de Duitse Kriegsmarine
en Luftwaffe met onder meer Junker
88-bommenwerpers, dwergonderzee
boten en E-boten.
Domburg bevrijd 1 november 1944.
Hoe de mensen het beleefden, uitgave
van Het Comité Herdenking
Domburgse Oorlogsslachtoffers 1940
1945. Bij de herdenking van zestig jaar
bevrijding van Domburg gaven 45
Domburgers gehoor aan het verzoek
om hun belevenissen in oktober- en
november van 1944 te boek te stellen.
Fish, War and Politics 1300-2003
International Conference. Thema-
uitgave van NETwerk, Jaarboek
Visserijmuseum 2004 (Vlaardingen).
In december is in het Visserijmuseum
te Vlaardingen de publicatie
gepresenteerd met de lezingen van het
internationale symposium Fish, War
and Politics 1300—2003. Onderdeel
van het symposium, in oktober 2003
gehouden in Amsterdam en
Middelburg, was een studiedag over de
Zeeuwse visserijhistorie in de Zeeuwse
Bibliotheek. De bundel bevat zowel
Engels- als Nederlandstalige bijdragen.
Toon Franken, Op stoom! Industrieel
erfgoed in Zeeland (1850-1970),
(Middelburg, 2004), 104 pag.
Twintigste en laatste uitgave in de serie
Cultuurhistorische uitgaven van de
Provincie Zeeland. Het industrieel
erfgoed van Zeeland uit de periode
1850-1970 wordt beschreven aan de
hand van watertorens, oude fabrieken,
stations, sluizen, vuurtorens, etc. Elk
object vertelt zijn eigen verhaal over
ontwikkeling op het gebied van bedrijf
en techniek en de mensen van toen.
Categorieën: openbare voorzieningen
zoals gas, water, elektriciteit, telefonie
en televisie; verkeer en vervoer;
nijverheid en industrie; opslag en
distributie en waterbeheersing.
Mieke van der Jagt en Danker Jan
Oreel, De wereld van Joos Kop
(Raamsdonkveer, 2004) 87 pag. Joos
Kop (1856-1930) was onder meer
klokkenluider, aanzegger, gemeente
bode en koster in Borssele, maar in zijn
vrije tijd vooral dichter. In dit boekje
heeft de schrijfster (een nazaat van
Kop) diverse gedichten weten te
achterhalen en bij elkaar gebracht. Elk
gedicht is voorzien van een uitgebreide
toelichting
In de reeks Ooggetuigen van de 20ste
eeuw (waarin eerder verschenen: 'Hier
was eens Capelle' door Kees Slager, en
'Wij zijn goed gezond en hopen van u
hetzelfde' door Loes Vreugdenhil)
kwamen eind 2004 drie nieuwe delen
uit. J.J. van der Weel heeft zijn jeugd
herinneringen aan Middelburg in
oorlogstijd neergelegd in Opeens was
alles anders. Oorlogsjaren in Middelburg
1940-1944. In Doelwit dijk...
bevrijdingsdrama (red. A. Louws e.a.)
passeren alle burgerslachtoffers die in
Westkapelle tijdens en kort na de
oorlog vielen, de revue. Tiny
Polderman en Jan-Willem
Antheunisse interviewden veertien
Zeeuwen voor wie pas met en na de
bevrijding hun persoonlijke oorlog
begon. Bevrijd, maar... Zeeuwen over
de keerzijde van de bevrijding doet
hiervan verslag en levert een CD
daarbij.
J.H. Midavaine, Veere in vroeger tijden.
Deel 6 (Klaaswaal, 2004), 84 pag.
De zoveelste uitgave van uitgeverij
Deboektant in de populaire reeksen
met dorpsgeschiedenissen aan de hand
van foto's en ansichtkaarten. Ditmaal is
er aandacht voor Veere in het tijdvak
1900-1975.
Oorlog in het Land van Cadzand in
1604. Een stripverhaal van Floris
Balthasar, uitgegeven door de
Heemkundige Kring West-Zeeuws-
Vlaanderen (IJzendijke, 2004), 20 pag.
Floris Balthasar vervaardigde nieuws-
kaarten of prenten waarop de wapen
feiten die hij van nabij als oorlogs
verslaggever zelf meemaakte werden
weergegeven. Toegevoegde teksten
accentueerden de politieke boodschap
van zijn werk. De nieuwskaart van de
Vlaamse veldtocht van 1604 is een
beeldreportage van de landing bij het
Zwarte Gat tot voor de wallen van
Sluis. Vijftien uitgelichte fragmenten
vormen een soort stripboekje over de
Tachtigjarige Oorlog in het Land van
Cadzand.
Errit Petersma, Zenuwarts in Zeeland
(Vlissingen, 2004), 142 pag. Zenuwarts
in Zeeland vertelt de geschiedenis van
Maria Adriana Detiger en Jan Pieter
Petersma, de moeder en vader van de
auteur. Beiden leren elkaar kennen als
student geneeskunde in het
Wilhelmina Gasthuis in Amsterdam.
In 1932 vertrekt Jan naar Walcheren
waar hij een eigen praktijk als zenuw
arts kan beginnen. Het boek is geba
seerd op dagboeken en brieven, maar
beschrijvend opgezet in vier hoofd
stukken, die een deel van het leven van
het echtpaar afsluiten: van Amsterdam
naar Middelburg, Zwitserland, de
Tweede Wereldoorlog en Vlissingen.
Hans Renders, Wie weet slaag ik in de
dood. Biografie van Jan Campert
(Amsterdam 2004), 479 pag.
Het korte, maar spectaculaire leven van
Jan Campert (1902-1943), beschreven
in een lijvige studie. Daarin is het
eerste hoofdstuk getiteld: 'Een Zeeuwse
jongen', want Campert was dan wel
geboren in Spijkenisse, zijn hele jeugd
bracht hij door in Westkapelle. Over
de invloed van dit dorp, van
Walcheren op het werk van Campert
komt de lezer het nodige te weten.
Jo de Ridder, De geschiedenis van
Vlissingen en haar ambachtsgilden.
Werkgroep Ambachtsgilden
(Vlissingen, 2004) 276 pag. "Het
Vlissing's Gildewezen verdient eene
afzonderlijke studie", schreef stads
archivaris Dommisse in 1903, en nu
honderd jaar later is het zover. Jo de
Ridder beschrijft de Vlissingse gilden
tussen 1500 en 1800 en gaat in op de
stad Vlissingen voor, tijdens en na de
Middeleeuwen, het Bourgondische
tijdvak en de periode na de bevrijding
van de Spanjaarden in 1572.
Hans Sakkers, Ambonezenkamp
Westkapelle 1956-1957. Reactie van
Nederlands gezag op Moluks idealisme
(Koudekerke, 2004), 188 pag. Sakkers
haalt met dit boek een 'vergeten' stuk
Zeeuwse geschiedenis op over de
escalatie van de problemen die
ontstonden met de Molukkers in het
kamp in Westkapelle en beschrijft
hoezeer de toenmalige overheid daarin
de hand had.
Hans Sakkers, Vesting Vlissingen. Een
veranderende vormgeving door de eeuwen
heen (Middelburg Stichting
Bunkerbehoud, 2004), 143 pag. Een
boek over de opbouw van Vlissingen
als vestingstad van de Middeleeuwen
tot de Koude Oorlog, eindigend in
1992. Het grootste deel behandelt de
periode van de opbouw van de Duitse
Atlantikwall. Als tastbare bewijzen van
vele eeuwen opbouw van verdedigings
werken kunnen worden genoemd de
ringwalburgen, vliedbergen en forten
(De Ruyter) rondom de stad; de
Gevangentoren en het Keizersbolwerk.
Sluis. Zo was het in oude prentbriefkaar
ten, samenst. André D'hoore, e.a.
(Sluis, 2004) 240 pag. Boek waarin
zoveel mogelijk ansichtkaarten van
Sluis zijn verzameld en van kort
commentaar voorzien. Thema's zijn
o.a.: het Kanaal van Brugge naar Sluis,
kerken, Sluis kort voor, tijdens en na
de Tweede Wereldoorlog, Johan
Hendrik van Dale, de tram, het belfort,
de legende van Jantje van Sluis.
Dorothee Sturkenboom, De elektrieke
kus. Over vrouwen, fysica en vriendschap
in de 18de en 19de eeuw. Het verhaal
van het Natuurkundig Genootschap der
Dames in Middelburg
(Amsterdam/Antwerpen, 2004) 336
pag. Een bijzonder gezelschap: de
deelneemsters van het Natuurkundig
Genootschap der Dames (1785-1887)
uit Middelburg die als eerste een
vrouwelijke wetenschappelijke
vereniging oprichtten waar gezamenlijk
de 'wetmatigheden en wonderen van
Gods natuur' werden bestudeerd.
De elektrieke kus vertelt het verhaal
van aantrekking en afstoting tussen
vrouwen en de opkomende natuurwe
tenschappen in de 18de en 19de eeuw.
Tijdschriften
In Nehalennia afl. 146, winter 2004,
het bulletin van de Werkgroep Historie
en Archeologie van het Koninklijk
Zeeuwsch Genootschap der
Wetenschappen en de Zeeuwsche
Vereeniging voor Dialectonderzoek
(met als nieuwe werknaam Zêêuwse
Dialect Verênigieng), trekt D. Roos in
het hoofdartikel 'Het "wangedrochte-
lijke" Hollandse aanstellingsbeleid en
de vloot van de Republiek, van mythe
naar werkelijkheid' ten strijde tegen de
zijns inziens hollandocentrische
benadering van onze maritieme
geschiedschrijving van de 17de eeuw.
A. Willeboordse gaat nader in op het
een eeuw geleden ontdekte, oudste
Nederlandse 'marktroepen-motetus'
met Zeeuwse connecties. B. Oele
beschrijft hoe het oude, uit het gotische
kerkje van Schore afkomstige, doop
vont weer terug in Schore is, maar nu
in een modern kerkje. Naast een
verslag van de Dialectdag 2004 en
huishoudelijke mededelingen zijn er
bijdragen van H. de Vos over Zeeuwse
krachttermen (of de verwantschap
tussen Zeeuws en Chinees) en van H.
Uyl over een 'laete Kerst' (in dialect).
Zeeland, tijdschrift van het Koninklijk
Zeeuwsch Genootschap der
Wetenschappen, jaargang 13, nummer
3, 2004, pag. 85-124 en nummer 4,
2004, pag. 125-164. In het derde
nummer een artikel van Froukje
Rienks en Ad Huiskes over de ecologen
van Yerseke; de geschiedenis en tot
stand-
koming van het Nederlands Instituut
voor Ecologie en centrum voor
Estuariene en Mariene Ecologie. Rietje
van Vliet beschrijft de juridische strijd
van Willem Schorer tegen zijn vrouw
Anna Elisabeth Eversdyck en de
nietigverklaring van hun huwelijk. P.A.
Henderikx schrijft over het archief van
de norbertijner Onze Lieve Vrouwe
abdij van Middelburg, Adrie de Kraker
bespreekt verdronken dorpen op
kaarten in de Zelandia Illustrata. In het
vierde nummer is er aandacht voor de
loterijen in Zeeland in de 16de en
17de eeuw en de publiciteitscampagnes
hiervoor van de hand van Nienke de
Bruijn. Ter gelegenheid van het
schenken van de schelpencollectie van
Hans Warren aan het Zeeuwsch
Genootschap sprak Mario Molegraaf
een toespraak uit, die integraal is
weergegeven. L. Wüllschleger gaat in
op de nieuwe Protestantse Kerk in
Nederland, Paul Aarssen op
aantijgingen aan het adres van Richard
Schilders als stadsdrukker van
