Oud-Wissenkerke
De schaarse funderingen
die van het verdronken
dorp Oud-Hamerstede
resteren in de slikken van
Kats. De bakstenen zijn
aan erosie onderhevig door
de 'baksteenetendeJapanse
oester, die momenteel
schade aanricht in de
Oosterschelde.
archeologie en geschiedenis
van Noord-Beveland Zijn
bij het egaliseren van de
Emelisse-weie in 1938.
Enkele decennia na
Zuijdwegs dood doen nog
altijd anekdoten de ronde
over deze gedreven, wat
zonderlinge man.
derde getijdenwerking bepaalde stukken van het slik niet
meer droog vallen, waaronder deze resten. Het middel
eeuwse verdronken dorp Oud-Hamerstee wordt echter
meer naar de huidige dijk toe gesitueerd. In de vorige
eeuw hebben de heren P.C. Zuijdweg (Kats) en A.
Bruijns (Goes) dit strandje jarenlang afgelopen en vele
middeleeuwse
voorwerpen verzameld uit dit verdronken dorp.
Maar ook zijn er funderingen aangetroffen. De meeste
vondsten zijn beschreven en getekend, en maken deel
uit van de collectie P.C. Zuijdweg, die lange tijd in het
museum te Goes was tentoongesteld. In 2004 werd
echter nog maar sporadisch middeleeuws aardewerk
aangetroffen; van de funderingen bleek bijna niks meer
over, aangezien daarvan slechts de onderste laag aanwezig
was. Mogelijk zijn in de vorige eeuw de meeste vondsten
al verzameld. Ten noordwesten van de funderingen zijn
moerneringsputten aangetroffen en een vorm van
percelering. Deze sporen liggen echter precies op
de huidige laagwaterlijn. Sinds de Japanse oester zijn
intrek in de Oosterschelde heeft genomen gaan de
archeologische vindplaatsen die buitendijks in de
Oosterschelde liggen sterk achteruit. Dit diertje zet
zich graag vast op (oude) bakstenen en eet deze als
het ware op. Door zijn enorme aantal vormt de Japanse
oester een grote bedreiging voor de funderingsresten
die nu nog in de Oosterschelde te vinden zijn.
De funderingen van Oud-Hamerstede zijn met het
Global Positioning System (GPS) ingemeten en als
vondstmelding opgenomen in de landelijke database
ARCHIS (Archeologisch Informatie Systeem) van de
Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek te
Amersfoort. Het terrein verdwijnt van de AMK Zeeland.
[overzichtskaart nr. 23]
Het verdronken dorp Wissenkerke aan de Campvlietweg
ten westen van Geersdijk is onderzocht in mei 2005.
Het eerste Oud-Wissenkerke verdronk in 1352, waarna
het dorp naar deze plek werd verplaatst. De kerktoren
van dit tweede verdronken dorp Oud-Wissenkerke is
het langst overeind gebleven, maar na 1755 afgebroken.
In 1774 zette men op de plaats waar de imposante
kerktoren stond een gedenksteen (zie afbeeldingen).
Hierop stond de tekst: "Hier is het middelpunt van
Oud-Wissenkerke", met de jaartallen van de
overstromingen. Uit boringen blijkt dat rondom deze
gedenksteen inderdaad fundamenten van deze kerktoren
in de ondergrond aanwezig zijn. De boerderij waar deze
toren in de ondergrond zit heet dan ook met recht de
'Torenhoeve'. Bij de oppervlaktekartering zijn ter plaatse
aardewerk en bakstenen uit de late middeleeuwen
aangetroffen. Het booronderzoek bracht een dikke
cultuurlaag met fundamenten aan het licht. Een deel
van het terrein ziet er uit als een verwilderd natuurgebied
met vele hoogtes en laagten. In het verleden is hier
inderdaad opgehoogd en afgegraven. Echter, onder
een aantal van deze ophopingen zijn fundamenten van
het verdronken dorp Wissenkerke in de ondergrond
terug te vinden.
Op een deel van de fundering van de kerktoren staat nu
een modern huis. De huidige bewoner vertelde dat in de
uitbraaksleuf inderdaad bakstenen werden aangetroffen.
Het oostelijk deel van het terrein is meer verstoord door
bouw- en sloopwerkzaamheden dan het westelijk deel
van het archeologisch monument. Het terrein blijft op
de AMK Zeeland staan en is als vondstmelding
opgenomen in ARCHIS.
Overzichtskaart van de verdronken dorpen
in Zeeland. De kaart is te beschouwen als een
werkkaart; stand onderzoek september 2005.
Bij de verdronken dorpen is tussen haakjes de
best bekende momenten van verwoesting of verlaten
aangegeven (bron: SCEZ L. C.J.
Wielinga Provincie Zeeland).
1 Bommenee (1682; verlaten in 1684)
2 Claeskynderkerke (1570)
3 Westenschouwen (16de eeuw)
4 Clauskinderen (Claeskerke, Oostkerke) (1511)
5 Coudekerke (1550-1600 buitengedijkt)
6 Zuidkerke (1542 buitengedijkt)
7 Brieskerke (1542 buitengedijkt)
8 Westkerke (voor 1500)
9 Oudekerke (vml. voor 1500)
10 Sint-Jacobskerke (voor 1500)
11 Rengerskerke (1662)
12 Simonskerke (1534)
13 Borrendamme (1642)
14 Philipskerke (1532)
15 Moggershil (1570)
16 Stevenesse (1509)
17 Welle (1530)
18 Soecke (Houcke, Dijxhoeke,
's-Gravenhoecke) (1530)
19 Weele (1530)
20 Campen (1530/1532)
21 Soelekerke (Soetelinkskerke) (1530/1532)
22 Oud-Wissenkerke (voor 1352)
23 Oud-Wissenkerke (1530/1532)
24 Geersdijk (1530/1532)
25 Oud-Kortgene (1530/1532)
26 Nieuw-Hamerstede (Edekinge?) (1530)
27 Emelisse (1530/1532)
28 Oud-Cats (Subburchdijc)(1530)
29 Oud-Hamerstede (1304)
30 Offliet (Ghrutersdijc?) (na 1460)
31 Hongersdijk (1334, 1551)
32 Oostkerke (1334)
33 Westkerke (1377)
34 Oud-Arnemuiden (1440)
35 Welzinge
36 Oud-Westkapelle
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
Tewijk (1530/1532)
Sint-Katherijnekerke
Oostkerke (1530/15
Monster (1530/1532
Westkerke (Raaskerk
Wolfertsdorp (1530)
Coudorpe
Oud-Everinge twee
Nieuw-Everinge (15.
Stuivezand begin 1
Bakendorp (1530-15
Vinninghe (kerk beg
afgebroken)
Oostende (1520/152
Kouwerve (1530/153
Duvenee (1530/1532
Lodijke (1530/1532)
Reimerswaal (1631)
Nieuwkerke (1530/1
Assemansbroek (Bro>
Kreke (1530/1532)
Steelvliet (Steenvliet)
Hinkelenoord (1552
Agger (1552)
Ouderdinge (1530/1
Everswaard (1530)
Schoudee(1530/153
Mare (1530)
Nieuwlande (1530/1
Oud-Krabbendijke
Tolsende (1530/153
Nieuwkapelle (17de
Valkenisse (1682 bu
Oud-Rilland (1530)
Oud-Bath (1552)
Saeftinghe (1175)
Stampaert
Casuele
Weele (Sint-Marie)
Namen (1715/1717)
Sint-Laureijns (na 15
Oud-Hontenisse (15
Aandijke (1584)
Saemslach/Genderdi
Oud-Othene (Noter
Triniteit (1584/1585
1 Door natuurrampen verdwenen dorpen
O 2 Door militaire inundaties verdwenen dorpen
3 3 Door eer combinatie van stormrampen en
inundaties verdwenen dorpen
•109
.102
«100?
|99