3
F»
Vlissingen en het terrein van de Koninklijke Scheldegroep
kV*
MONUMENTENZORG
De stad geeft en de stad neemt
De stad heeft gegeven en neemt nu weer terug
Algemene zienswijze
<- vX-
ARCHEOLOGIE IFGOEDEDUCATIEGESCHIEDBEOEFENING ONUMENTENWACHT
MUSEASTREEKTALEN
Op uitnodiging van de projectgroep
'Masterplan Spieghelkwartier' van de gemeente
Vlissingen heeft de Provinciale Commissie Zeeland
van de Bond Heemschut bijgedragen aan
de gedachtevorming over invulling van het
terrein van de Koninklijke Scheldegroep (KSG).
Eerst is deelgenomen aan de workshop 'Erfgoed en
Cultuur' op basis van het rapport Cultuurhistorische
verkenning van het Spieghelkwartier. In een aparte
bijeenkomst met de projectcoördinator zijn ideeën
uitgewisseld en op basis daarvan is een zienswijze
ontwikkeld. Deze is meegenomen bij de presentatie
van het masterplan op zaterdag 17 december 2005.
Daar heeft de gemeente Vlissingen de nieuwe naam
'Dokkershaven' bekend gemaakt en de intentie
uitgesproken het Van Dishoeckhuis te herbouwen.
De gedachten over behoud van de verschillende
elementen in dit gebied bij de projectgroep van de
gemeente en Heemschut lopen grotendeels parallel.
Er zijn echter ook een aantal duidelijke verschillen van
inzicht; deze worden momenteel door de bouwkundigen
van de groep bestudeerd op hun merites.
Geschiedenis van het werfgebied
Dankzij de industrialisatie die de Koninklijke
Maatschappij de Schelde met haar scheepsbouw bracht,
heeft de stad Vlissingen in de vorige eeuw grote
veranderingen doorgemaakt. Na het instorten van de
overzeese handel tijdens de Franse tijd en de
verwoestingen van 1809 dreigde de stad weg te kwijnen.
De scheepswerf en de marine zorgden voor werk
gelegenheid; geen wonder dat het stadsbestuur vaak
wilde toegeven aan hun eisen. De eerste vestiging was op
de terreinen van de oude marinewerf langs het Dok achter
de zeesluis van Oosterhaven en Marinevoorhaven, binnen
de vesting. Uitbreiding vond steeds plaats vanuit deze
haven, zodat de scheepswerf geleidelijk de oude
binnenstad 'opat'. Het meest ingrijpend was dat voor
de zestiende-eeuwse binnenstad ten zuiden van het Dok.
Door de bouw van grote hoge loodsen werd de oude
structuur van de binnenstad geweld aangedaan. Dit nam
een nog grotere omvang aan toen, na de sloop van het
Van Dishoeckhuis in 1986, de zware plaatwerkerij werd
uitgebreid. Hierdoor werd de historische binnenstad
afgesneden van de overige bebouwing. Nu verdwijnt
de KSG langzaam uit de stad.
Er is een duidelijk verschil aan te geven tussen de noord
zijde en de zuidzijde van het Dok met de werfhellingen.
Aan de zuidzijde is het verlies van de oude structuur en
het waterfront aan het Dok de belangrijkste karakteristiek
van de huidige situatie. De verpauperde straten tussen
Plaatwerkerij en Walstraat vertellen hiervan een duidelijk
verhaal. De Plaatwerkerij heeft de rand van de historische
binnenstad verminkt. Bond Heemschut beveelt dan ook
aan om deze barrière tussen stad en Dok weg te nemen en
op basis van het oude stratenpatroon het weefsel van de
oude stad te herstellen. Aan de kop van het Dok liggen nu
de restanten van de twee scheepshellingen, die vroeger tot
boven de smederij opliepen. Dit was het hart van de werf.
De plaats van deze hellingen is historisch: al in de
achttiende eeuw lagen hier hellingen.
ÜI
lil
Overzichtssituatie van
het plangebied Koninklijke
Scheldegroep te Vlissingen
(bron: VHP
kundigen+architecten
+landschapsarchitecten,
www.vhp.nl).
