4
MONUMENTENZORG M
ARCHEOLOGIE IFGOEDEDUCATIEGESCHIEDBEOEFENING ONÜMEN^NWACHTMUNUMENIENZURU [USEASTREEKTALEN
De noordzijde van het Dok heeft een zeer krachtige
karakteristiek. Hier bevindt zich een groots complex
rondom het plein voor het Hoofdkantoor (1914),
een monumentaal gebouw dat de macht van de Schelde
verbeeldde. De bebouwing van het driehoekige plein
met de Machinefabriek en op de achtergrond de
Timmerfabriek is wellicht het meest karakteristieke
beeld van het KSG-terrein.
De afzonderlijke elementen en herinrichting
Het stratenpatroon
De straten in het te ontwikkelen gebied dienen zo veel
mogelijk aan te sluiten bij de historisch en organisch
gegroeide situatie, zoals die er voor de ingrepen van
de KSG bestond. Dat houdt in:
Het doortrekken van de straten aan de zuidkant van
het KSG-terrein naast het hoge gedeelte van de zware
plaatwerkerij. Langs de Houtkade en het voormalige
Dok van Perry zou de toekomstige bebouwing langs de
historische rooilijn op schaal van de binnenstad moeten
plaatsvinden. Hierdoor worden de voorwaarden
geschapen voor herbouw van het Van Dishoeckhuis.
Het terugbrengen van de historische kadebebouwing
ten noorden van het Droogdok. Daarvoor zou de
Koningsweg niet naar de Dokhaven, maar via de Aagje
Dekenstraat naar een parkeergarage geleid moeten
worden.
De dokken en scheepswerven
Het Dok van Perry is het oudste droogdok van Nederland
en zal in de oorspronkelijke staat worden teruggebracht.
Bond Heemschut raadt aan te onderzoeken of het zijn
functie kan terugkrijgen als reparatiedokje voor kleinere
schepen en historische vaartuigen. Een werkplaats met
maritieme kleinbedrijven op de plek van het postkantoor
is een optie voor invulling van dit deel van de oude stad.
Indien het plan voor een dergelijke 'Marina' door zal
gaan, kan het Droogdok weer gewoon in bedrijf genomen
worden. De Dokhaven en het resterende deel van de werf-
hellingen zullen bewaard blijven. Dit kan samen met een
deel van de Machinefabriek en het naastgelegen deel van
de Plaatwerkerij het hart van het nieuw te ontwikkelen
gebied 'Dokkershaven' worden. Er zijn tal van mogelijk
heden om gebruik te maken van deze langzaam aflopende
overgang tussen land en water. Deze hellingen in de oude
stad zijn een uniek gegeven.
De hallen en de Timmerfabriek
Het hoogste gedeelte van de Machinefabriek met de
hallen uit 1913, 1916 en 1919 zou gespaard moeten
blijven, wat gezien de bouwtechnische staat goed mogelijk
is. Behoud van dit ensemble is belangrijk voor het beeld
van de historische en sociale ontwikkeling van de stad.
Men kan de hallen zien als enorm overdekt plein, dat
voor het Zeeuwse toerisme een belangrijke rol kan spelen
als slecht-weer-accommodatie met sportfaciliteiten.
De enorme hoogte biedt voor Zeeland unieke kansen op
tentoonstellingen, beurzen en manifestaties. Dit kan met
de hellingen en de overgebleven hijskraan een mooi geheel
vormen.
Het hoogste deel van de Zware Plaatwerkerij is een
imposante loods, die grenst aan het centrum van het
winkelgebied. Mogelijk is het inwendige van deze hal
geschikt voor lage bebouwing met winkels en/of ateliers
voor kunstenaars aan weerszijden. In het middengebied
zou dan ruimte zijn voor een dagmarkt (verse groente,
vis, etc.), kunstmanifestaties en theatervoorstellingen.
Op die manier zou de kathedrale werking van de ruimte
bewaard blijven. Alle verdere aangebouwde hallen kunnen
gesloopt worden om de oude stad weer de verbinding te
geven met de Dokhaven.
De Timmerfabriek (1913-15) aan de Koningsweg is
beeldbepalend voor het gezicht op dit deel van Vlissingen
vanaf het water. Dit gebouw kan geheel zelfstandig nieuwe
functies krijgen. Daarbij moet rekening worden gehouden
met de belangrijkste karakteristieken: de sobere
architectuur met de grote raampartijen van het exterieur
en de heldere ruimte met vide van het interieur. Een
goede bestemming zou zijn de lobby met restaurants en
vergaderruimtes bij een hotel, dat als passende hoogbouw
daarnaast gerealiseerd kan worden. De architectuur van
dit gebouw moet dan wel inspelen op de stijlkenmerken
van de Timmerfabriek.
De dokkades en herbouw van het Van Dishoeckhuis
De voor een deel imposante bebouwing van de
voormalige Dokkade liep oorspronkelijk tot aan
de Admiraliteit met het wachthuisje en de schipbrug over
het Dok. Daar begon het werfterrein met de twee kappen.
Na afbraak ontstond de zeer brede kade met de kraan-
banen. Heemschut acht een lage bebouwing vóór de te
handhaven delen van de Machinefabriek goed mogelijk.
Datzelfde geldt voor de Houtkade waar tot 1986 het
Van Dishoeckhuis van architect Van Bauerscheit stond.
Plannen om dit unieke hoogtepunt van Nederlandse
achttiende-eeuwse architectuur te herbouwen juicht
Bond Heemschut toe, mede omdat er goede meetgegevens
van het huis beschikbaar zijn. Voor de lange termijn
hoopt Heemschut op een herstel van het schiereiland waar
het Arsenaal stond en op het terugbrengen van het water
van de Voorhaven. Daar zijn nog restanten van de kades
van het voormalige Grote Dok terug te vinden.
Tot slot
Heemschut is graag bereid medewerking te verlenen en
een rol te spelen in het verdere proces van ontwikkeling,
herbestemming en invulling. Het is zeldzaam dat een op
zich al unieke historische zeevesting een zo groot terrein
binnen haar (deels voormalige) stadswallen terugkrijgt en
kan ontwikkelen!
Wat de stad gaf aan de KSG
krijgen de bewoners straks weer terug
Evert de Iongh en Willem Heijbroek,
Provinciale Commissie Zeeland Heemschut
Ramon de Nern
Zeeuws Erfgoed 16 maart 20
