Presentatie Belvederescan Terneuzen:
het College op college
MONUMENTENZORG
ARCHEOLOGIEERFGOEDEDUCATIEGESCHIEDBEOEFENINGMONUMENTENWACHT
MUSEASTREEKTALEN
Het College van B en W
in discussie bij het
Havenkanaal:
"Zou het kunnen terug
brengen van water in de
kern de aantrekkelijkheid
en aantrekkingskracht van
het dorp kunnen vergroten
Het havenkanaal van
Terneuzen dat tot 1952
de verbinding was tussen
Philippine en de Braakman,
de zee.
Eind augustus heeft het nagenoeg voltallige College
van Burgemeester en Wethouders van de gemeente
Terneuzen zich laten voorlichten over de rol die
cultuurhistorie zou kunnen spelen in de ruimtelijke
planvorming. Dit wordt ook wel de Belvedere-
gedachte genoemd, naar de eind jaren negentig
opgestelde rijksnota Belvedere welke de verbinding
heeft gelegd tussen beide genoemde beleidsvelden.
De voorlichting vond plaats door middel van een
presentatie op het stadhuis, gevolgd door een excursie
langs een drietal locaties binnen de gemeente.
De aanleiding was de oplevering van een onderzoek dat
de eerste helft van 2006 is uitgevoerd door het Steunpunt
Monumentenzorg van de SCEZ en de Stichting
Landschapsbeheer Zeeland. Beide organisaties hebben
een overzicht gemaakt van alle relevante ruimtelijke
ontwikkelingen op het grondgebied van de gemeente,
waarbij speciaal is gelet op de mogelijkheden die de
cultuurhistorie zou kunnen vervullen om de ruimtelijke
plannen op een kwalitatief hoger niveau te brengen.
Cultuurhistorie is immers van vitaal belang voor de
leefomgeving omdat ze bewoners een gevoel van eigenheid
geeft. Daarbij voegt het behoud en benutten van cultureel
erfgoed ook kwaliteit toe aan nieuwe ontwikkelingen en
omgekeerd kunnen nieuwe ruimtelijke functies weer
bijdragen aan het behoud van erfgoed. Het credo hierbij
is 'behoud door ontwikkeling' en dit vormt tevens de kern
van de nota Belvedere.
Verhelderende interviews
Het onderzoek is uitgevoerd aan de hand van diverse
interviews met mensen van binnen de gemeentelijke
organisatie, maar ook met vertegenwoordigers van
organisaties die een bepaalde relatie met de gemeente
onderhouden of daar actief zijn, zoals provincie, Rijk,
heemkundige kringen, DOW Chemical, waterschap
en Zeeland Seaports. Bij elkaar hebben de interviews
een goed beeld gegeven van wat er allemaal speelt op
het gemeentelijk grondgebied, wat de kwaliteiten zijn,
welke kansen er liggen, welke bedreigingen er zijn,
hoe het staat met de beeldvorming ten aanzien van de
gemeente, enzovoort. Ook zijn allerlei ideeën naar voren
gekomen die mogelijkerwijs vervlakking en verschraling
van de leefomgeving kunnen voorkomen. Deze zorg werd
door nagenoeg alle geïnterviewden gedeeld, zeker omdat
de indruk was dat in een zeer dynamische gemeente als
Terneuzen daar wel eens te weinig aandacht aan wordt
geschonken.
Discussie op locatie
Na een inleiding op het stadskantoor zijn er met het
college verschillende locaties binnen de gemeente bezocht.
Op deze locaties, welke gesuggereerd zijn door de
geïnterviewden, is een koppeling te maken tussen oud
en nieuw volgens de Belvederegedachte. Het ging om een
locatie in de stad (de spoorzone), een kern (Philippine)
en het buitengebied bij Axel. Het doel van de middag
was om aan de hand van een aantal prikkelende ideeën
na te gaan of de Belvederegedachte, de koppeling van
ruimtelijke ontwikkeling met cultuurhistorie, voor de
gemeente Terneuzen aanknopingspunten biedt. Tot
discussies leidde de middag zeker. In de slotdiscussie in
de watertoren van Axel gaf de gemeente aan de input van
andere partijen op prijs te stellen. Ook zag de gemeente
de meerwaarde van het uitgaan van een visie (wat wil
de gemeente zelf?). Door de snelheid van allerlei
ontwikkelingen zit de gemeente soms te veel in het
defensief en worden er individuele ad hoc-beslissingen
genomen, die - in breder perspectief geplaatst - wellicht
tot een andere afweging hadden geleid.
Potentieel aan cultuurhistorie
Elders in Nederland is door middel van de
Belvederegedachte het schier onmogelijke mogelijk
gemaakt en is op een duurzame wijze cultureel erfgoed
verankerd in nieuwe ontwikkelingen. Op korte termijn
kost het waarschijnlijk meer tijd en inspanning, maar
de winst op lange termijn, kwaliteit, is een meerwaarde
die niet zo makkelijk in tijd of geld is uit te drukken.
Met de presentatie van de Belvederescan is de eerste
aanzet gegeven. De kansen liggen er. De gemeente is
bereid kritisch naar haar eigen optreden te kijken.
En daarbij is uit het onderzoek ook gebleken dat
Terneuzen, in weerwil van wat veel mensen denken,
een enorme potentieel heeft aan cultuurhistorie.
De gemeente is als het ware een cultuurhistorische
schatkamer, één die het waard is behouden te blijven
maar die het bovenal waard is - voor bewoners en
bezoekers - ontsloten te worden.
p'X
Zeeuws Erfgoed 16 december 2006/04
