Klankpotten
Vlissingen, in het onlangs geheel gerenoveerde
stadhuis, een modern monument uit de vorige
eeuw. Dit ter onderstreping van het landelijke
thema, maar ook deels vanwege het Michiel de
Ruyterjaar. De organisatie is in handen van de
SCEZ in samenwerking met de gemeente
Vlissingen en de Provincie Zeeland.
Met als uitgangspunt het landelijke thema
vindt er een minisymposium plaats over
'Moderne Monumenten'. Er worden een
aantal lezingen gehouden over onder andere
bouwkunst uit de Wederopbouwperiode
(1940-1965/70) en monumenten van de
twintigste eeuw. Er is ook gelegenheid tot
discussie over een aantal voorgedragen
monumenten. Verder wordt het vernieuwde
Monumentenbeleid van de gemeente
Vlissingen gepresenteerd en vertelt architect
en voormalig bouwmeester Wytze Patijn over
de renovatie van het stadhuis. Tot slot opent
gedeputeerde Harry van Waveren (cultuur)
de Zeeuwse Open Monumentendag en zal hij
kort op het landelijke thema ingaan.
Kennismaken met
Monumentenwacht Zeeland
Met de Monumentenwacht Zeeland levert
de SCEZ een belangrijke bijdrage aan het
vroegtijdig opsporen van gebreken aan
monumentenpanden. Vier ploegen van elk
twee monumentenwachters zijn dagelijks op
pad om monumenten aan een grondige
bouwkundige inspectiebeurt te onderwerpen.
Zij beschikken over gerichte kennis en
ervaring en zijn uitgerust om ook de moeilijk
bereikbare delen van een gebouw, zoals
bijvoorbeeld hoge en steile daken, te bereiken.
Kleine gebreken verhelpen zij direct. Adviezen
over grotere herstel- en onderhoudswerkzaam
heden worden opgenomen in een gedetailleerd
inspectierapport. Momenteel maken de
eigenaren van ongeveer 950 monumenten
gebruik van de diensten van de Zeeuwse
monumentenwacht. Kennismaken met
werkzaamheden van de monumentenwacht
kan op 8 september. Kijk voor de locatie
op www.scez.nl
In deze uitgave van Zeeuws Erfgoed willen
we u attenderen op een object dat in
diverse gemetselde kerkwanden en gewel
ven voorkomt, namelijk: de klankpot.
Niet te verwarren met de klankschaal, wat
een muziekinstrument is in de vorm van
een schaal, vervaardigd uit metaal. De
schaal ontwikkelt een langdurige klank
na het aanslaan met een slagstok, en
wordt toegepast als bron van rustgevende
klanken en meditatie. Nee, onze klankpot
is niet bedoeld om een klank te
produceren, maar om juist te absorberen.
Je hoeft geen pastoor of dominee te zijn om
te weten dat spreken in een kerk niet
gemakkelijk is. Afgezien van de kunst de
boodschap op een boeiende manier over te
brengen, is de techniek van het spreken in
een hoge kerk welhaast een vak apart. Een
klankbord boven de preekstoel geeft
misschien wel richting aan het stemgeluid,
maar dan nog maakt de galm het vaak
onverstaanbaar. Daarom zijn in de middel
eeuwse kerkwanden en gewelven vaak kogel
vormige aardewerken potten ingemetseld,
en wel op zo'n mannier dat alleen de
opening te zien is. Deze 'klankpotten' vallen
meestal niet op. Alleen een enkele keer
hebben de inventieve bouwers van de nood
een deugd gemaakt en zijn de openingen
versierd, zodat ze op - bijvoorbeeld - de bek
van een monster lijken.
In Zeeland zijn er klankpotten bekend in de
koorgedeelten van de kerken in Baarland en
's-Heer AbtskerkeWaarsch ij nl ij k zij n de
klankpotten niet tijdens de bouw
aangebracht maar pas nadat de akoestiek in
de kerk getest was. Of de juiste plaats
bepaling in het gewelf of de wand een gok
was of een op ervaring beruste keuze, is
moeilijk te achterhalen.
Mocht u op Open Monumentendag een
van deze kerken bezoeken, dan kunt u
persoonlijk uitproberen in hoeverre deze
voorzieningen hun uitwerking hebben op
uw stemgeluid.
Klankpotten in kerkgewelf
Zeeuws Erfgoed 7 september 2007/03 MONUMENTENWACHT
