Van de molenwachter
Nulmetingen van molens goed verlopen
Tijdens een inspectie wordt er met de molen gekruid,
gedraaid en veel aandacht geschonken aan de draaiende
en bewegende onderdelen. Het draaien met de molen is
belangrijk om mankementen aan het gaande werk goed
te kunnen vaststellen. Op deze manier kan ook het
gevlucht (de wieken) grondig en goed worden nagekeken.
Het inspecteren plus het schrijven van de bijbehorende
rapportage vergt veel tijd in vergelijking met dat van
bijvoorbeeld een woonhuis. Een molen is namelijk een
grote en oude machine voorzien van een omhulling,
het gebouw.
Wat tijdens de inspecties opviel, was dat verschillende
mankementen bij meerdere molens terugkwamen. Zo ligt
bij een aantal molens de pensteen niet in lijn met de
bovenas. Het probleem is dan dat de pen van de as niet
gelijkmatig wordt gesmeerd en dat de pensteen niet over
het gehele draaivlak gelijkmatig slijt. Een ander probleem
dat dikwijls terug komt, is dat de kammen van het
bovenwiel te diep in het werk staan. In een enkel geval
raakte de velg van het bovenwiel de bonkelaar waardoor
er schade aan beide wielen is ontstaan.
De molenaars zijn over het algemeen zeer goed te spreken
over de gehouden inspecties. Van alle molenaars kregen
we toestemming om met hun molen te mogen draaien.
Molen wachter Jeroen van
Dijke bij het kruiwiel van
Molen Buiten Verwachting
te Nieuw- en Sint-Joosland.
Inmiddels een vertrouwd
beeld in stad en dorp:
de monumentenwacht
van de SCEZ verricht
een moleninspectie.
Enige tijd geleden berichtten wij u al over onze
bevindingen bij de uitvoering van nulmetingen
van molens. Hierbij werden vrijwel alle
molens, zowel wat betreft het staande
(bouwwerk) als het gaande werk
(alle draaiende, bewegende delen),
door Monumentenwacht Zeeland
geïnspecteerd.
De nulmetingen zijn verricht
door een ervaren eerste
monumentenwachter samen met
een ervaren jonge molenaar,
die in het verleden ook als molen
bouwer werkzaam was.
De inspecties hebben positieve
ervaringen opgeleverd voor de monu-
mentenwacht, de eigenaars en de molenaars.
De nulmetingen zijn uitgevoerd om de aanvraag van
een onderhouds(instandhoudings)subsidie bij het Rijk
mogelijk te maken. Vele eigenaren, meer dan 70% van
het Zeeuwse molenbestand, hebben van de gelegenheid
gebruik gemaakt om een subsidieaanvraag in te dienen.
Door de aanstelling van een molenwachter bij de SCEZ
is de kennis over de molens verbreed, vooral ten aanzien
van het gaande werk, en zijn de inspecties daardoor ook
grondiger uitgevoerd. Ook zijn de rapporten toegespitst
op molens. Daarnaast zijn er over en weer vele tips en
handigheden over het praktische beheer en onderhoud
uitgewisseld. Het vertrouwen in de monumentenwacht
onder de molenaars en moleneigenaren is hierdoor
gegroeid.
Daaruit spreekt toch een groot vertrouwen in de monu-
mentenwacht. Met de molenaars is tijdens
de inspectie, maar ook daarna nog, een goed
contact. Zij zijn namelijk degenen die
intensief met de molen werken en er
dagelijks aandacht aan besteden.
Daardoor kunnen zij voorafgaand
aan de inspectie al wijzen op
gebreken die de molen vertoont en
wijzen op zaken die extra aandacht
nodig hebben.
De eigenaren hebben aan de hand
van het inspectierapport een goed
beeld gekregen van de onderhouds-
situatie van hun molen. Door het op tijd
signaleren van gebreken kan er door de
eigenaar gerichter onderhoud worden uitgevoerd. Dit
geldt met name voor het gaande werk van de molen, want
daar moeten gebreken direct worden aangepakt omdat
de gevolgen en dus ook kosten in de tijd heel snel kunnen
oplopen.
Inmiddels is er ook een goede samenwerking ontstaan
met Monumentenwacht Vlaanderen. Die voert op een
nagenoeg gelijke wijze inspecties uit op molens in de
eigen regio.
Zeeuws Erfgoed 13 maart 2008/01 MONUMENTENWACHT
