Zeeland bezet en bevrijd 1940-1944/45
Slag om de Schelde
Lydia Schouten thuis.
Een niet-Zeeuws voorbeeld van de preoccupatie met water is Schoutens
installatie aan 'Het Stenen Hoofd' (Amsterdam) in het kader van de
kunstroute 'Van IJ tot zee' (125 jaar Noordzeekanaal, 2001).
"Maar al in mijn video's uit de jaren tachtig speelde zich veel op het
water af", zegt ze. "Voor mij ging het toen over het verlangen om weg
te gaan. Door de Zeeuwse opdrachten zoals het Monument voor
de Verdronken Dorpen raakte ik meer geïnteresseerd in geschiedenis
en probeer ik heden en verleden te verbinden in tekeningen en video's."
Zie ook: www.lydiaschouten.com
Bezoekersinformatie Monument
Het Monument voor de Verdronken Dorpen in Zeeland is vanaf
13 oktober ite bezichtigen. Het bevindt zich op de Oosterscheldedijk
tussen Colijnsplaat en de Zeelandbrug. Het oogt als een toren half
boven het water (zoals vaak op oude gravures van verdronken dorpen
te zien). Bezoekers aan het monument kunnen enkele malen per dag
uit het monument het geluid van opkomende storm (water en wind),
afgewisseld met meerstemmige zang uit de vijftiende eeuw en in de
verte middeleeuwse kerkklokken horen.
Na enkele minuten sterft het geluid weg en is er de stilte om over de
verdronken dorpen na te denken. De tijdstippen waarop de geluids
compositie klinkt, verwijzen naar jaren waarin zich enkele van de vele
fatale stormvloeden voordeden, welke het Deltalandschap voorgoed
veranderden en dorpen deden verdwijnen: 11.34 uur (na de vloed uit
1134 startten de bedijkingactiviteiten), 14.04 uur (Sint-Elisabethsvloed
uit 1404) en 15.30 uur (Sint-Felixvloed uit 1530). Op de traptreden van
het monument naar het water zijn de namen van de 117 verdronken
dorpen van Zeeland te lezen en de spreuk naar aanleiding van de
Sint-Elisabethsvloed: "Het geldt voor nu, het geldt voor later.
Wantrouw de macht van wind en water".
Zeeland maakte tijdens de Tweede Wereldoorlog tweemaal onderdeel
uit van het internationale strijdtoneel. Zowel tijdens de Duitse inval
in mei 1940 als vier jaar later, in oktober en november 1944, werd
er zwaar gevochten. Veel van de oorlogsschade is dan ook nog terug
te zien in bebouwing en landschap.
Ook zijn er in Zeeland zes musea die de herinnering aan de Tweede
Wereldoorlog levend houden. Daarnaast zijn er tal van oorlogs
monumenten, waar jaarlijks de vele slachtoffers worden herdacht.
Maar bovenal zijn er nog mensen die van vele gebeurtenissen uit de
Tweede Wereldoorlog persoonlijk kunnen getuigen. Van september 2009
tot medio juni 2010 zullen in Zeeland herdenkingen plaatsvinden van
respectievelijk het uitbreken van de oorlog (2010: 70 jaar geleden) als
de bevrijding (2009/2010: 65 jaar geleden).
Najaar 2009 wordt in Zeeland de Slag om de Schelde herdacht, de
operatie in 1944 die de sleutel vormde voor de bevrijding van Nederland
en beëindiging van de Tweede Wereldoorlog. Bij deze slag wilden de
geallieerden de Scheldemonding vrijmaken van Duitse strijdkrachten,
zodat Antwerpen de belangrijke geallieerde bevoorradingshaven zou
worden. Deze operatie was cruciaal omdat de geallieerde bevoorradings-
lijnen nog steeds terugliepen tot aan de landingsstranden in Normandië.
Door het niet kunnen innemen van de brug bij Arnhem ging de oorlog
nog langer duren dan verwacht. De stad Antwerpen was al op 4 september
1944 bevrijd, maar het gebied van de Scheldemonding tot aan de stad nog
niet. Daarom moesten de Westerschelde en beide oevers, als toegangsweg
tot Antwerpen, in geallieerde (Canadese, Poolse en Britse) handen komen.
Het plan bestond uit offensieven aan meerdere fronten:
Operatie Aintree, met als doel de zuivering van het gebied ten noorden
Juichende mensen op de Dam te Middelburg tijdens de bevrijding,
6 november 1944 (bron: Zeeuws Archief,
van Antwerpen en ter afsluiting van de Kreekrakdam bij Bergen op
Zoom, om zo de toegang tot Zuid-Beveland veilig te stellen;
Operatie Switchback, met als doel de zuivering van het gebied ten
zuiden van de Westerschelde, Zeeuws-Vlaanderen;
Vitality I en II en Infatuate I en II, met als doel de verovering van
Zuid-Beveland en Walcheren. Hierbij werden op vier plaatsen de
dijken op Walcheren vernietigd door de geallieerden met
bombardementen bij Ritthem, Vlissingen, Westkapelle en Veere.
De bombardementen hadden de inundatie van Walcheren tot gevolg.
Zeeuws Erfg°ed 4 september 2009/03 Algemeen Jaarthema
