Bijzonder panoramaschilderij
wacht nog op restauratie
Blauwe onderlaag
op meerpaal.
Gezicht op de haven
van Yerseke.
Via kijkgaten konden de bezoekers even voor voyeur
spelen in twee pittoreske Zeeuwse vissersplaatsen.
Het panoramaschilderij over Phillippine werd na
afloop niet verkocht, het canvas is waarschijnlijk weer
hergebruikt. Het gezicht op Yerseke viel wel in de smaak
en werd gekocht door een oud-wethouder, die het in zijn
danszaal hing. Later schonk hij het doek aan de gemeente
Yerseke als cadeau voor de nieuwe raadszaal. Daar was het
schilderij een geliefd decor voor trouwende paartjes, maar
kreeg het ook veel te verduren: het doek was te groot voor
het gemeentehuis, dus werden de randen omgeklapt en
ingesneden om onder het balkendak te passen. Werksters
gaven het doek geregeld een sopje van groene zeep en
ook de sigaren van de raadsleden hebben hun sporen
nagelaten. Jarenlang was bovendien de naam van de
schilder vergeten: in Yerseke ging het verhaal dat het
havengezicht geschilderd was door een Belgische evacué
die na de Eerste Wereldoorlog in Yerseke opgevangen was.
Het gemeentehuis werd een bibliotheek en vervolgens
een museum: over de Oosterschelde, de mossels én de
oesters. Ook de naam van W.F.A.I. Vaarzon Morel werd
weer herontdekt. Niet zomaar een kunstenaar, zo bleek:
een zeer veelzijdig artiest, internationaal geliefd en gretig
verzameld. Zijn meest herkenbare thema's zijn flanerende
vrouwen, strandtafereeltjes, landschappen met paarden en
het dagelijkse leven in Veere. Ook was hij patriarch van
Iedereen kent Panorama Mesdag in Den Haag,
maar wie weet dat er in Yerseke ook een
panoramadoek te bewonderen is? In de grote zaal
van het Oosterscheldemuseum hangt 'Gezicht op de
haven van Yerseke', van de schilder W.F.A.I. (Willem)
Vaarzon Morel. Een fors doek: vier meter hoog, zeven
meter breed, besteld in 1913 als promotie voor de
oesterteelt. Maar waarom staat er dan een mysterieus
Zeeuws meisje met een mandje móssels op het doek?
Restauratie zou een hoop vragen kunnen oplossen en
eindelijk weer recht doen aan een van de topstukken
van de Zeeuwse musea.
'Gezicht op de haven van Yerseke' werd in juli 1913
tentoongesteld in het Abdijcomplex van Middelburg.
Aanleiding was het nationale project Plan 1913: de
herdenking van het 100-jarig bestaan van de moderne
Nederlandse staat. Om dit eeuwfeest te vieren werden
overal tentoonstellingen georganiseerd. In Zeeland kreeg
de Haarlemse schilder W.F.A.I. Vaarzon Morel de
opdracht om twee panorama's te schilderen en in te
richten. Hij was in 1909 in Veere komen wonen en had
al ervaring met panoramaschilderijen omdat hij er één
had gemaakt over Jeruzalem. Vaarzon Morel schilderde
twee grote doeken, over de oesterteelt in Yerseke en de
mosselhandel in Philippine. Het doek over Yerseke werd
aangekleed met een roeiboot en voor het mosselschilderij
kwamen balen mosselen en vissersgereedschap te staan.
Zeeuws Erfgoed 7 september 2009/03 Musea
