Werk in uitvoering en voorbereiding
Prof. Van Winterprijs
voor Friese historicus Han Nijdam
Actueel
overzicht
heemkundige
organisaties
Op www.scez. nl treft u
de adressen van de heem
kundige kringen en
verenigingen die onze
provincie rijk is (werk>
landschap en historie
zeeuwse heemkundige
organisaties).
waar in de bedreigde zone cultuurhistorisch waardevolle
zaken zoals Muraltmuurtjes, paalrijen, coupures, tijhaven
tjes en dergelijke voorkomen. Het resultaat valt te lezen in
het rapport Cultuurhistorie aan de Oosterscheldedijken uit
2008. Maar, is alles van waarde ook daadwerkelijk te
behouden of delft het uiteindelijk toch het onderspit?
Dat zou een groot verlies betekenen voor Zeeland als land
van overkanten. Men beschouwt de Oosterschelde graag
als een snoer met parels. Het lijkt er nu op dat de meeste
parels het wel zullen redden. Die ene hollestelle bij Anna
Jacobapolder mag blijven, en dat is mooi meegenomen.
Ook de haventjes bij de Herenkeet op Schouwen en bij
Viane op Duiveland lijken de dans te ontspringen. Bij de
Zuid-Bevelandse Rattekaai is het werk inmiddels voltooid,
en het moet gezegd: het resultaat oogt goed. Met de parels
lijkt het dus wel goed te komen, maar over het snoer zelf
moeten we ons ernstig zorgen maken, want de bekleding
van de dijken zal vrijwel overal veranderen. De veiligheid
schijnt dat te vereisen, en veiligheidseisen moet je serieus
De meeste Oosterscheldedijken zullen hun karakteristieke
uiterlijk verliezen. En natuurlijk is dat deel van een
altijddurend proces. Natuurlijke materialen als basalt en
graniet, Doornikse, Lessinese en Vilvoordse steen zijn in
onbruik geraakt. Ze werden vervangen door beton,
volgens de systemen De Muralt, Haringman, Leendertse.
Daarna kwam er asfalt en kwamen er - sinds 1997- vooral
zogenaamde hydroblocks. In combinatie met allerlei palen
en paalrijen leverde dat een bont palet aan materialen,
vormen en kleuren op. Een 'plaatje' dat weliswaar dus niet
oorspronkelijk is, maar wel authenticiteit suggereert.
Je kunt het vergelijken met een herhaaldelijk verbouwde
gevel die anno 2009 getuigt van opeenvolgende
technieken, materialen, modetrends. Een echte
'fundgrube'. En dat dreigt nu ingrijpend te veranderen
in een eenheidsworst, ook al tracht men het visuele effect
te beperken door het onderste deel van de glooiing donker
te maken, en het bovenste licht. Deze aanpak betekent
wél een breuk met vroeger, toen het oude wel werd
afgedankt maar nooit compleet vervangen.
En ook hier weer het bekende liedje. De kreeften, de
overige fauna en de flora hebben al weer stem gekregen
in de vorm van pleitbezorgers. De ecologische waarden
van de Oosterschelde staan per definitie niet ter discussie,
de cultuurhistorische kennelijk wél. Speelt misschien ook
verkokering de cultuurhistorie parten, doordat we niet
goed raad weten met de zeeweringen: het zijn geen
gebouwen, het is geen archeologie, eigenlijk ook niet echt
landschap. Zijn we technisch en financieel echt niet in
staat de cultuurhistorie voluit te dienen én de veiligheid
te garanderen? Kunnen we niet voorkomen dat Zeeland
als land van overkanten veel van zijn zeggingskracht zal
verliezen? Het zou toch jammer zijn als we voor een
'authentieke' zeewering voortaan alleen nog terecht
kunnen in Ouwerkerk waar een museumglooiing in
de maak is of in Breskens bij de schilderstukken van
Johnny Beerens - hoe mooi en 'natuurgetrouw' ook!
Aad de Klerk,
adviseur cultuurhistorie en landschap
Om te beginnen is er verheugend nieuws uit Sint-
Philipsland, over de Heemkundekring Philippuslandt
aldaar. Deze betrekkelijk jonge loot aan de stam van
Zeeuwse heemkundige organisaties (opgericht in 2001) is,
na enkele zorgelijke jaren, nieuw leven ingeblazen. Op 14
juli kon het vijfhonderdste lid worden genoteerd!
Vooral oprichter Jan Kempeneers heeft zich beijverd
om het zover te krijgen. En er is een nieuw en compleet
bestuur aangetreden dat garant staat voor continuïteit en
nieuwe activiteiten. Zie: www.sint-philipsland.nl.
De door de SCEZ en de Boerderijenstichting Zeeland
ontwikkelde reizende tentoonstelling over de Zeeuwse
boerderij ('Van woonstalhuis tot damwandloods') was
dit jaar eerst te zien in het gemeentehuis van Tholen,
daarna in het Zeeuws Archief in Middelburg. Vooral in
Tholen was de belangstelling voor dit nog altijd actuele,
want hier en daar sterk bedreigde, erfgoed groot. Wie in
2010 deze expositie binnen de muren van bibliotheek of
gemeentehuis of museum wil halen, kan contact opnemen
met de SCEZ.
Inmiddels is de laatste hand gelegd aan het programma
van de nieuwe cursus 'Borsels gebouwd erfgoed', waarbij
de SCEZ, de gemeente Borsele en de Zeeuwse
Volksuniversiteit samenwerken. De cursus, speciaal
bedoeld voor bestuursleden, vrijwilligers en gidsen op dit
terrein, gaat van start op 12 januari in het gemeentehuis
in Heinkenszand.
De prof. Van Winterprijs, voor het beste boek op het terrein van de lokale en regionale geschiedenis in Nederland
dat in de afgelopen twee jaar is verschenen, is toegekend aan Han Nijdam voor zijn proefschrift Lichaam, eer en recht
in middeleeuws Friesland. Een studie naar de Oudfriese boeteregisters. De prijsuitreiking vond plaats op 21 oktober bij
de Fryske Akademy in Leeuwarden.
De prijs (van 3.500) wordt elke twee jaar uitgereikt. In aanmerking komen boeken met een bovenlokaal en
wetenschappelijk belang. De onafhankelijke jury bestond dit keer uit: prof. Koen Goudriaan, prof. Maarten
Duijvendak, dr. Aad de Klerk, dr. Thera Wijsenbeek en dr. Marlou Schrover.
Zeeuws Erfgoed 14 december 2009/04 LANDSCHAP EN HISTORIE
