Hof Ramsburg
r. i
voor het voetlicht
2 ■-
8
i L jfS 'Vs a r V,-^
3
1 7J" iV
d*
Van 22 juni tot 14 juli onderzocht de Walcherse Archeologische
Dienst de resten van het voormalige hof Ramsburg, een van de
ongeveer tweehonderd buitenplaatsen op Walcheren in de zeventien
de en achttiende eeuw. Dergelijke hoven werden nieuw gebouwd of
vonden hun oorsprong in een oudere boerderij of kasteel. Omdat ze
karakteristiek zijn voor Walcheren en relatief weinig bekend is over
bewoners, vormen ze een belangrijk onderzoeksthema voor de WAD.
De ligging van Ramsburg (ten noordoosten van het huidige industrie
terrein Ramsburg in Middelburg) is vastgesteld op basis van de
Hattingakaart uit 1750. Een verkennend booronderzoek door SOB
Research en een begeleiding van milieusonderingen door de WAD
preciseerden de locatie. Veelbelovend was de mogelijke aanwezigheid
van een (middeleeuwse?) voorganger. Op kaarten uit 1550 en 1650 staat
namelijk op deze locatie óók bebouwing aangeduid. Op de kadastrale
kaart uit 1830 is het hof nog afgebeeld. Kort nadien is het gesloopt,
aangezien het op latere kaarten niet meer voorkomt.
Grondig gesloopt
Het hof bleek grondig gesloopt. Al het muurwerk is tot en met de
onderste steen afgebroken. Elke hele baksteen was meegenomen voor
hergebruik. Een grote hoeveelheid puin van kalkmortel, gebroken bak
stenen en stukken kalkpleister resteerde. Het openleggen van grote
vlakken bracht een duidelijke structuur in het puin aan het licht.
Uitbraaksleuven van de muren, gevuld met overwegend resten witte
kalkmortel, maakten reconstructie van de plattegrond mogelijk. Het hof
bezat een mooie facade compleet met zuilen. De fundering van een tuin
muur en enkele sloten wierpen licht op de inrichting van het omliggende
terrein.
Volgens de Hattingakaart uit 1750 was Ramsburg in bezit van de heer
Balgrie. Een voorlopige speurtocht in het Zeeuws Archief leverde geen
informatie op. Wel over de wijnkoopman Balguerie uit deze periode.
Van de achttiende-eeuwse bewoners is veel afgedankte gebruikswaar
gevonden: in een opgevulde sloot ofgracht, in afgedankte, ingegraven
regentonnen en in afvalkuilen. Dit j^^rde veel informatie op over de
levensstandaard. Opvallend was telkens de vondst van veel wijnflessen.
Bedoelden de Hattinga's misschien toch Balguerie?
i
Voorganger
Op zoek naar de voorganger van het waarschijnlijk in de tweede helfi/
van de zeventiende of begin achttiende eeuw gebouwde hof, vonden de
opgravers 'achter' het hoofdgebouw aan de zuidzijde de funderingen van
een klein gebouwtje (7 x 3 meter), bestaand uit hergebruikte, gebroken
Zeeuwse moppen. Ertussen lagen delen van vloeren in verschillende
patronen bestraat met eveneens gebroken moppen, maar ook deels met
latere ijsselsteentjes. Aan de zuidoostelijke, kopse kant lagen funderingen
in de vorm van een apsis. De forse funderingen en apsisvormige aanbouw
suggereerden de resten van een kapel. De waarneming dat de halfronde
fundering 'koud' tegen die van het gebouwtje lag, en niet één geheel
ermee vormde, ontkrachtte deze interpretatie. In de achttiende eeuw is
de halfronde fundering doorgebroken ten behoeve van een regenton.
Onder de funderingen lag een puinpakket van Zeeuwse moppen, die
met de hergebruikte stenen in funderingen en vloeren duidelijk wijzen
op een voorganger uit de middeleeuwen of de zestiende eeuw. Hiervan
is alleen de drempel gevonden naast een stukje van één van de wanden.
Opvallend is dat de bewoners van dit gebouw een grote kookpot (grape)
naast de deur hadden ingegraven. Een soort bouwoffer of, nuchter
gedacht, een bloempot? Mogelijk ook bij deze fase hoort een waterput
van drie regentonnen, op elkaar geplaatst tot een diepte van ongeveer
3,50 meter. Helaas bevatte de put weinig vondsten; wel droeg een van
de tonnen een merkteken dat misschien meer kan vertellen. Niettemin
kan over de levensstandaard van de eerste bewoners van Ramsburg
weinig worden gezegd. Misschien verandert de uitwerking van het
vondstmateriaal dit.
Tenslotte is de vondst van een ouder irrigatie- of drainagesysteem
vermeldenswaard. Over de gehele lengte van de opgraving lag een
ingegraven goot, opgebouwd uit houten planken. Een andere goot
eindigde bij een ingegraven regenton. De goot liep onder het latere hof
door en hoort dus bij een eerdere fase.
Bernard Meijlink,
beleidsarcheoloog Walcherse Archeologische Dienst
Uitbraaksleuven van de muren van Ramsburg maken een reconstructie
van de plattegrond mogelijk.
Zeeuws
Bijgebouwtje met apsisvormige aanbouw (foto's WAD).
Algemeen
