de) en F.G.C. Rothuizen houdt een
inleiding op zijn driedelige artikel over
trappen.
Nehalennia. Archeologie, cultuurhistorie,
streektaal en volkscultuur van Zeeland en
Goeree-Overflakkee 166 (2009) 1-48.
Don Duco schrijft over de Zeeuwse
tabakspijpen in 'de geboorte van het
Zeeuwse pijpmodel', Doeke Roos
verhaalt over Cornelis Evertsen de
Jongste en diens verovering van New
York op de Engelsen in 1673 en Aad
de Klerk levert een bijdrage over het
oudland van Schouwen en Walcheren
in 'het platte en het lage.' Voor de rest
staan er talloze kleinere bijdragen en
de vaste rubrieken in dit nummer.
Tradities. Tijdschrift over alledaagse
dingen, tradities en rituelen van het
Nederlands Centrum voor
Volkscultuur besteedde de afgelopen
jaargangen aandacht aan diverse
Zeeuwse onderwerpen. Nr. 4 van 2008
bevatte 'Het Vrouweputje van
Baarsdorp. Zoetwaterput als 'bron van
eenheid''. In jaargang 2009 nr. 2 is
opgenomen 'Tradities in IJzendijke.
Vestingstadje viert streekgebonden erf
goed', in het laatste nummer van
dezelfde jaargang 'Het drijvende wieg
je. De literaire traditie van verdronken
geschiedenis'. Alle drie de bijdragen
zijn geschreven door Jan J.B. Kuipers.
Zeeland. Tijdschrift van het Koninklijk
Zeeuwsch Genootschap der
Wetenschappen, 18/nr.4 (2009) 121
160. Een nummer dat grotendeels aan
Schouwen-Duveland is gewijd. Martin
van den Broeke schreef 'Zeer bevallige
wandelingen' over de aanleg van de
Wandeling en het Slingerbos in
Zierikzee (1828-1839), A. van Boven
en M. Hollestelle bundelden hun
krachten in een reeks gedichten
voorzien van fraaie foto's onder de kop
'poëzie en fotografie'. F.F.X Smulders
schreef een in memoriam over Leen de
Broekert: 'een leven ter vertolking van
de taal der engelen', over deze musicus
en pedagoog.
Zeeuws Tijdschrift 59/ 5/6 (2009) 1-98.
Dit themanummer van Zeeuws
Tijdschrift is bijna in zijn geheel gewijd
aan de viering van het 150-jarige
bestaan van de Provinciale Bibliotheek
- nu Zeeuwse Bibliotheek. Willem van
de Broeke schreef een artikel over de
bibliothecarissen en vele andere auteurs
belichten een verzameling of aspect van
de collectie zoals de handschriften,
bladmuziek, collecties, boekbanden,
pamfletten, rederijkerskamers, kaarten,
etc. Andere bijdagen gaan over Film by
the Sea, de Zeeuwse Boekenprijs 2009
en Samuel Coronel en natuurlijk de
Zeeuwse Boeken Top 10.
Heem- en
oudheidkundige bladen
Schouwen-Duiveland
In Stad en Lande. Historische bijdragen
en mededelingen van de Vereniging Stad
en Lande van Schouwen-Duiveland
(oktober 2009) schrijft B. Blikman-
Ruiterkamp het artikel 'Belgische
vluchtelingen in Zierikzee: een
bijzonder schilderij'. Het schilderij
stamt uit het eerste kwart van de
twintigste eeuw en is geschilderd door
de Vlaming Alfons Blomme. Hij
maakte het schilderij ter herinnering
aan de vele Belgische vluchtelingen die
tijdens de Eerste Wereldoorlog hun
heil op Schouwen-Duiveland zochten.
'Leven in het Burgerweeshuis van
Zierikzee' is geschreven door
J.B. Kerpestein, en hij brengt vooral
de sociale zorg voor de wezen onder de
aandacht.
In 'Praet' wordt het scheidende
bestuurslid Joop van Loo geïnterviewd,
die nog lang niet van plan is op zijn
lauweren te gaan rusten.
De streekdrachtvereniging De Arke
leverde een verslag van haar activitei
ten. Verder de vraag wie er op een foto
uit 1949 staat, de vermelding van een
cursus oud schrift en een verslag van
de voorjaarsvergadering voor leden op
17 april 2009.
Walcheren
De Wete, kwartaalblad van de Heem
kundige Kring Walcheren (2010, 1),
opent met een artikel van R. de Groot:
'Heerlijke rechten. De ambachtsheer
lijkheid Melis- en Mariekerke'.
Hij beschrijft het ontstaan van de
ambachten op Walcheren en de rech
ten die verbonden waren aan het bezit
van een heerlijkheid.
De afdeling Vlissingen-Middelburg
(Walcheren), plaatselijke afdeling van
de Protestants-Christelijke Bond van
Spoor- en Tramwegpersoneel (opge
richt 1903), wordt behandeld door J.
Braat. Hij laat zien dat de afdeling de
belangen van de werknemers behartig
de, waarbij de bijbel een belangrijk
houvast vormde. Toch kwam er in de
loop van de tijd ruimte voor ontspan
nende
activiteiten.
F. van den Driest schrijft over het
verbouwen van peulvruchten en het
lezen van witte bonen. Peulvruchten
speelden tot in de twintigste eeuw een
belangrijke rol in de landbouw op
Walcheren, maar in die tijd verdween
wel de witte boon uit het zaaiplan. In
zijn 'Vadertje' vertelt Van den Driest
over het harde werken in het rasphuis,
de oude gevangenis van Middelburg.
Behalve hard werken werd er ook flink
gedronken J. Simons beschrijft weer
een boerderij in Koudekerke: Wester-
wijk aan de Dishoekseweg. De boer
derij was oorspronkelijk een lusthof
voor rijke en aanzienlijke families.
Den Spiegel, kwartaalblad van de
Vrienden van het muZEEum en het
Gemeentearchief Vlissingen (2010, 1),
gaat voor een groot deel over de weer
stations te Vlissingen van het KNMI.
Op de omslag een prachtige aquarel
van J.F. Schütz uit 1876, aangekocht
met geld van de Stichting Hervormde
Jeugdgebouwen. Het eerste weerstation
van Vlissingen is op de aquarel afge
beeld. In 'Een kathedraal voor de mete
orologie in Vlissingen' bespreekt W.
Weber dit werk.
J. Braat laat ons kennismaken met het
KNMI-observatorium te Vlissingen.
Het begin van de officiële waarnemin
gen op het weerstation kan gesteld
worden op eind 1854. Bij velen was
dit weerstation een belangrijk begrip.
Het bestaan ervan zal zeker te danken
zijn geweest aan alle bedrijvigheid
door de havens, de spoorlijn en de
Zeeuwse luchtlijn.
Ook P. van Drunen haalt herinnerin-
gen op aan een weerstation, en wel
dat in West-Souburg, dat van 1947 tot
1963 gevestigd was in een zogenaamde
nissenhut. De auteur knoopt daar zijn
herinneringen aan het oude
Ambonezenkamp aan vast, een belang
rijk stukje lokale geschiedenis. Daarna
beschrijft Van Drunen de vergeten
geschiedenis van een zeevaartschool
klasje tijdens de Tweede Wereldoorlog,
een verhaal dat in de jubileumuitgave
van de zeevaartschool niet opgenomen
was.
Het Polderhuis Blad, informatieblad
over Westkapelle (januari 2010),
schenkt aandacht aan The Royal
Marines en aan de poging een
herdenkingsbrug te bouwen in
Westkapelle. Als schakel tussen zee
en land geeft deze brug essentie aan
het motto van de Royal Marines:
'Ter Zee en ter Land'.
Er wordt uitgebreid stilgestaan bij de
wisselexposities in het Polderhuis, die
gezien de grote bezoekersaantallen een
groot succes geworden zijn.
E. Grim uit Westkapelle is de winnaar
van de 'Jury Schildersvakprijs 2009'
geworden; hij versloeg concurrerende
schilderprojecten in heel Nederland.
De Bevelanden
De Spuije, tijdschrift van de
Heemkundige Kring De Bevelanden
en de Vereniging Vrienden van het
Historisch Museum De Bevelanden
(winter 2009), opent met drie artikelen
van A. Kort over Wilhelminadorp.
Hij beschrijft een van de markante
directeuren die de Wilhelminapolder
heeft bestuurd, Henri Adriaan Hanken,
die 42 jaar als directeur in functie was.
Vervolgens de perikelen rond de
verplaatsing van het gemeentehuis van
Kattendijke naar Wilhelminadorp, een
verplaatsing die de gemoederen danig
verhitte. Het derde artikel gaat over de
eerste school uit 1823 tot de huidige
school uit 1968, de Stamperiusschool,
genoemd naar de jeugdboekenschrijver
Jacob Stamperius. Over de laatst
genoemde is er een bijdrage van
T. de Jong, naar aanleiding van het
feit dat de bakkerszoon Stamperius
150 jaar geleden geboren werd.
H. van Dam beschrijft zijn zoektocht
naar de plaats van de seinpost
'Blikken Jan', die eind 1807 in de
Zuid-Kraaijert stond. Hij vertelt over
Claude Chappe, de vader van de
moderne communicatie, de werking
van de optische telegraaf en diverse
andere typen telegrafen.
'Geuzenterreur op Zuid-Beveland' is
van de hand van F. de Klerk. In de
jaren 1572-1576 zijn er nogal eens
ongeregelde benden Geuzen op het
Bevelandse platteland rondgetrokken
die een ware terreur uitoefenden. De
auteur volgt een groepje dat in 1572
op West-Zuid-Beveland onrust
veroorzaakte. Verder nieuws over de
tentoonstelling 'De Zeeuwse Kraal
Centraal', een rechtszaak uit 1809 en
verschillende boekbesprekingen.
Zeeuws-Vlaanderen
In Tijdschrift, bulletin van de
Heemkundige Kring West-Zeeuws-
Vlaanderen (2009, 4), vinden we
het artikel 'Een grimmig grensgeval.
Overwegingen over een overval in
Oostburg in1845', door P. Ippel.
Naar aanleiding van een veroordeling
van achttien personen tot de doodstraf
wegens een overval op een boer in
Oostburg - een straf die door de
koning werd omgezet in langdurige
tuchthuisstraf - behandelt de auteur
drie vragen: de plaats van dit geval in
het stramien van de negentiende-
eeuwse strafrechtsgeschiedenis, het
functioneren van het strafrecht in
deze periode en de oorzaken van deze
collectieve criminaliteit.
I. van Damme schrijft over de kerken
en kloosters in de Delta van de Schelde
in de dertiende-veertiende eeuw,
W. Dierick over het voormalige
stadhuis van Aardenburg, dat als
monument uit de wederopbouw
periode het bewaren meer dan waard is.
Onder de titel 'Het Sluis van weleer'
worden herinneringen geplaatst die
door G.E. Albregts genoteerd werden.
Nout fietst in dit nummer over
Boerenhol naar het Zwarte Gat, over
de duinen naar de Zwarte Polder,
Cadzand en Retranchement,
Aardenburg en Sint-Kruis; onderweg
ziet en bedenkt hij heel veel waar de
heemkundigen baat bij kunnen
hebben.
De Nieuwsbrief, uitgave van de
Heemkundige Vereniging Terneuzen
(winter 2009), begint met de
geschiedenis van het Zeeuwsch-
Vlaamsche rolluik- en -timmerbedrijf,
geschreven door J.A. Oosterdijk. Het
bedrijf bestond van 1911 tot 1962.
E. Hamelink belicht het tegeltableau
dat op de buitenmuur van de RK
lagere jongensschool was aangebracht,
en dat 27 november 2009 op een
nieuwe bestemming onthuld werd,
op de gevel van de Willibrordustoren
in de Korte Kerkstraat. Hamelink
verstrekt ook de gegevens van de in
november aangebrachte plaquette in
de bestrating bij het nieuwe woon-
en winkelcentrum Schuttershof, en
in een volgend stukje gaat hij in op
de commanderij van de tempeliers,
gevolgd door de plannen en de
verwezenlijking van een gedenkteken
voor de ramp met de s.s Cornelis.
Van J.L. Platteeuw zijn de artikelen
'Registratie van kentekenbewijzen in
Zeeland van het begin tot 1956', en
'Ziekenhuizen in Terneuzen en
Sluiskil'. In dat laatste begint de
auteur met een overzicht van de - vaak
kwalijke - praktijken van vroegere
genezers, en vertelt dat pas sinds de
negentiende eeuw meer vooruitgang
in de geneeskunde werd bereikt. In
1868 werd een oude school ingericht
als ziekenhuis, in 1903 werd een
nieuw ziekenhuis gebouwd. Na veel
voorbereidend werk kwam er in 1951
een moderner voor in de plaats, dat
geopend werd door koningin Juliana.
Het huidige ziekenhuis werd in 1989
geopend, weer door Juliana, nu echter
als prinses. Ook in Sluiskil was men
druk doende geweest een ziekenhuis-
bouw te realiseren, dat in gebruik
genomen werd in 1915, het Sint-
Elisabeth Ziekenhuis.
P.W. Stuij tenslotte maakt de lezer
warm voor een bezoek aan de
Zwartenhoekse Zeesluis. Een belangrijk
man was bij de bouw van de fortifica
ties directeur De Freytag. De benarde
positie van De Freytag - die wegens
onenigheid met prins Frederik van
Nassau was gearresteerd - wordt
verklaard, evenals het onvermogen van
de prins om weloverwogen besluiten
Zeeuws Erfgoed 20 maart 2010/01 Erfgoed ALLERLEI
