Publiek
(Hoe) past archeologie in het onderwijs?
'V 'V
Evert van Ginkel stelde in zijn lezing dat er weinig zicht en greep is op de behandeling van
archeologie in lesmethodes. Er zijn geen evaluaties uitgevoerd, waardoor het niet bekend is of
producten aansluiten bij of worden gebruikt in het onderwijs. Archeologie is slecht vertegenwoor
digd in de Nederlandse Canon. "We doen maar wat", stelt Van Ginkel. Binnen de
workshop 'Onderwijs' werd bekeken of dat echt zo is.
De workshop werd verzorgd door Geert Berings, lector geschiedenis en vakdidactiek
geschiedenis aan de lerarenopleiding van de Arteveldehogeschool Gent, en Josien Pootjes,
adviseur erfgoededucatie van de SCEZ.
O nderwijsstructuur
Geert Berings bekeek de structuur van het onderwijs in België. Wat zijn daarbinnen de problemen en
waar liggen de kansen voor archeologie? In België wordt bij het vak geschiedenis in het secundair (voort
gezet) onderwijs gewerkt volgens een chronologische tijdlijn. De tijd vanaf de prehistorie, of 'Tijd van
jagers en boeren' tot aan de 'Tijd van televisie en de computer' (vanaf 1950), wordt veelal maar één
keer behandeld. Deze chronologische aanbieding van de geschiedenistijdvakken biedt daarom weinig
mogelijkheden om in hogere leerjaren archeologie aan te bieden. Een excursie naar een archeologisch
museum is niet voor de hand liggend als op dat moment het tijdvak televisie en computers wordt
aangeboden. Om leerlingen van de hoogste klassen bij hun keuzes voor een vervolgstudie te interesseren
voor het vak archeologie, is dus weinig mogelijkheid. In Nederland zijn er in het primair onderwijs
diverse geschiedenismethodes die chronologisch concentrisch werken; de tijdperiodes komen een paar
keer terug. Binnen alle geschiedenismethodes wordt ruimte gemaakt voor archeologie opdrachten.
De begrippen archeologie en de archeoloog worden behandeld.
Berings had diverse materialen, zoals werkboekjes en dvd's bekeken. De regelgeving omtrent archeologie
verandert zo snel, dat na twee jaar deze producten echt verouderd zijn. Zijn zoektocht naar internet-
informatie over archeologie en educatie leverde bedroevend weinig op. Een enthousiaste leraar zal hier
slecht de informatie vinden die hij zoekt. Een uitzondering vormt de overzichtelijke website van het
Provinciaal Archeologisch Museum Velzeke: www.pam-velzeke.be.
Archeo lo gieprojecten
Josien Pootjes bekeek de mogelijkheden van archeologie in het onderwijs vanuit het aanbod.
Het aanbod is voor docenten te vinden op www.scez.nl/projector en op de provinciale site
www.cultuureducatiezeeland.nl. Hoe kunnen de archeologieprojecten binnen het onderwijs ingezet
worden? Het project 'Uit de put', voorheen gepresenteerd in de Erfgoedmobiel, werd uitgebreid
getoond. Verder bestaat er aanbod in de vorm van leskisten, museumeducatie, digitale projecten met
een verwijzing naar www.kich.nl ('Kennisinfrastructuur CultuurHistorie': kaarten met archeologische
waarden), gastlessen in samenwerking met de vrijwilligers van de AWN (Archeologische
Werkgemeenschap Nederland, afdeling Zeeland) en worden er uitstapjes geregeld van scholen naar
opgravingssites. De SCEZ biedt een snuffelstage aan voor leerlingen uit de hoogste klassen van het vwo.
Kansen voor archeologieprojecten zijn er volgens Pootjes binnen de zogenoemde 'Leonardoscholen'
en het gymnasiumonderwijs. Leonardoscholen zijn opgezet voor hoogbegaafde leerlingen, die veelal
doorstromen naar de gymnasia. Deze scholen vragen ook om extra aanbod buitenom de reguliere lessen.
Het gymnasiumonderwijs biedt onderwijs over de cultuur van de klassieke oudheid.
Het 'Nieuwe Leren', een term waar vele vernieuwende onderwijsvormen vanaf 2000 onder vallen en
die tot doel heeft om 'beter' onderwijs aan te bieden, biedt eveneens kansen. In de basisscholen wordt
bij geschiedenis de 'beleving' belangrijk. Leren moet plaatsvinden in een authentieke omgeving. Dat
kan door mensen en materialen in de school te halen en door leerlingen buiten de school te laten leren.
Vaardigheden (competenties) moeten aangeleerd worden, zoals samenwerken, overleggen, ICT
(computeronderwijs). Allemaal kansen voor archeologielessen.
Bij de discussie kwamen vragen los over de mogelijkheden om met leerlingen een opgraving te bezoe
ken. Kunnen leerkrachten wellicht via Twitter een waarschuwing krijgen als die mogelijkheid zich voor
doet? Kunnen studenten van de lerarenopleidingen worden ingezet om rondleidingen te verzorgen op de
site? Vragen die de moeite waard zijn om verder te onderzoeken. Scholen in Zeeland kunnen hierover
contact opnemen met de adviseur erfgoededucatie, Josien Pootjes, 0118-670604, jm.pootjes@scez.nl.
Discussie met de zaal.
Workshop
Archeologieprojecten op de markt.
Zeeuws Erfgoed15 december
2010/04 Archeologie Erfgoededucatie
