de desurbanisatie van Zeeland in de
negentiende eeuw en A.H.E. van der
Geest schreef 'Van strandwal naar
kustwal' over het ontstaan van het
Walcherse kustgebied.
Zeeuws Tijdschrift 62lxA (2012) 60 pag.
In dit nummer een breed palet aan
onderwerpen. CvdK Karla Peijs geeft
haar visie op een Deltaregio, er is aan
dacht voor het IGIRAMA-project van
William Verstraeten en de realiteit van
het September 11 Memorial Museum.
Johan de Koning bespreekt het
architectenbureau Jobse Zn., Albert
Clement keert na twintig jaar terug
met opnieuw een artikel over
componist Pieter Bustijn, Mario
Molegraaf wil herwaardering voor
Betje Wolff, Paul van der Velde
bespreekt tien jaar Zeeuwse
Boekenprijs en de laatste prijswinnaar,
Jaap de Moor, herschreef het
dankwoord van 'een lachwekkend
ouderwetse Zeeuw.'
Ben van den Aarssen [et al.],
Van Oranje, oorlog, biggen, bot en
boogschutters (Tholen:
Heemkundekring Stad en Lande van
Tholen, 2011) ISBN 978-90-808651
0-5. Jaarboek van de Heemkundekring
Stad en Lande van Tholen, met daarin
bijdragen van Kees Fase (over de
biggenmarkt te Sint-Annaland),
Lein Blaas (de eerste oorlogsdagen),
Adrie Blaas (de botvissers van Tholen),
Fred van den Kieboom (het bezoek
van kroonprins Willem IV in 1852)
en Kees de Koning (Koninklijke
Non Semper, handboogschutterij en
sociëteit).
André Bauwens Marja de Groote,
Verbonden door woorden.
Een bloemlezing uit de bulletins van
de Heemkundige Kring West-Zeeuws-
Vlaanderen (Aardenburg: Heemkundige
Kring West-Zeeuws-Vlaanderen, 2011)
416 pag.; ill., krt., tek., grav.; ISSN
1381-9542. Jubileumuitgave bij
het vijftigjarig bestaan waarin een
bloemlezing is samengesteld van wat
er in de loop der jaren in de bulletins is
verschenen, van 1968 tot en met 2010.
De onderwerpen zijn dan ook zeer
divers, van het gebruik van stro bij
een begrafenis tot en met het Sluis van
weleer.
Heem- en
oudheidkundige bladen
Tholen
De Nieuwsbrief van de Heemkunde
kring Stad en Lande van Tholen
(januari 2012) is voor een groot
gedeelte gevuld met huishoudelijke
mededelingen. Verder vertelt
Annemine Scheffer-Fijn over het door
haar geschreven boek: Het geslacht
Quackelaer, een Zeeuwse familie van
1565 tot 2011.
Walcheren
Het eerste artikel in De Wete, het
kwartaalblad van de Heemkundige
Kring Walcheren(2012,1), is van
J. Braat: 'Hooggeëerd publiek.
Circus op Walcheren'. Tussen 1870
en 1940 hebben verschillende circussen
in Middelburg en Vlissingen
voorstellingen gegeven. In een tijd
zonder radio en televisie was het circus
een zeer welkom volksvermaak.
In De Wete van juli 2010 is het verhaal
over de bewoners van de Rouaansekaai
gepubliceerd, geschreven door P. de
Bruyne. De zoon van de auteur heeft
nu een artikel gestuurd dat zijn vader
heeft geschreven over de Loskaai, een
kade die is ontstaan door de aanleg van
het Kanaal door Walcheren in 1871.
J. Simons behandelt de geschiedenis
van 'Het Blauwe Hof of Vrijburg',
een buitenplaats en boerderij onder
West-Souburg, en vertelt over de
opeenvolgende eigenaren en bewoners.
Een industrie- en sportterrein draagt
nu de naam Vrijburg.
Over het Westkappelse zeerecht,
een primeur in de Noordelijke
Nederlanden, is weinig bekend.
Dit zeerecht omvatte ook het oudste
sociale recht en veel bepalingen eruit
werden overgenomen in keuren van
andere steden. Mattheus Smallegange
heeft er over geschreven in zijn Nieuwe
Cronyk van Zeeland uit 1696, en C.F.V.
Herbers-Schoenmakers houdt in dit
nummer van De Wete een pleidooi
voor meer bekendheid van dit oudste
zeerecht.
Naar aanleiding van de uitdrukking
''n wuuf as 'n stik uut d'n diek', vertelt
F. van den Driest in zijn 'Vadertje'
behalve over de betekenis van de
uitdrukking ook wetenswaardigheden
over de zeedijk en de Westkappelse
bevolking.
In Den Spiegel, het tijdschrift van
de Vereniging Vrienden van het
MuZEEum en het Gemeentearchief
Vlissingen (2012, 2), vinden we het
tweede deel van de reeks 'Zichtbaar
verleden', over de geschiedenis van
Vlissingen. In de loop der eeuwen
heeft de stad zeker acht oorlogen
meegemaakt en is Vlissingen meerdere
malen beschoten vanuit zee. In het
artikel 'De portu in Vlissinghe'
schrijft P. van Druenen over wat er
nog zichtbaar is van de haven van
Vlissingen uit de veertiende eeuw.
C. Heijkoop leert de lezer wat bedoeld
werd met een 'striekiezer': het was een
type kanonneerboot dat beeldbepalend
was tussen 1890 en 1940. Eerst waren
de schepen te zien als ze op oefening
waren in de Zeeuwse wateren, later
deden ze dienst als wacht- of kostschip.
In 1966 is het laatste strijkijzer
gesloopt.
'Hof Anderwijk. Verdwenen buiten
plaats uit de anonimiteit gehaald' is
van de hand van J. Simons. Tussen de
Boksweg en de Rondweg Koudekerke
was in de zeventiende en het begin van
de achttiende eeuw een cluster van
buitenplaatsen ontstaan. Sommige zijn
bekend gebleven, andere zijn in de
vergetelheid geraakt, vooral doordat er
geen sporen van overgebleven zijn in
het landschap. In 1947 is Anderwijk
gesloopt.
J. Braat geeft de geschiedenis van een
café in het stuk: 'En dan gaan we naar
de speeltuin'. Het café annex speeltuin
Boschweg was van de familie Clowting.
Een wandeling naar de Boschweg was
een favoriet uitstapje voor de
hardwerkende Vlissingers, tot in 1939
de zaak gesloten werd.
Het Polderhuis Blad, informatieblad
over Westkapelle (nr. 54), is gevuld
met huishoudelijke mededelingen,
weetjes uit oudere publicaties en een
oproep tot steun van de deelnemers aan
de fietstocht voor de kankerbestrijding:
de Ride for Hope.
De Bevelanden
In De Spuije, het kwartaalblad van de
Heemkundige Kring De Bevelanden
en de Vereniging Vrienden van het
Historisch Museum De Bevelanden
(voorjaar 2012), schrijft J. de Ruiter -
na twee eerdere artikelen over
Bevelanders in dienst van Napoleon -
nu over Bevelandse rempla^anten.
Dat waren mannen die tegen betaling
voor een ander in dienst gingen.
De dienstplichtige bleef wel
verantwoordelijk voor zijn vervanger.
Het was voor degenen die niet in
dienst wilden trouwens een dure grap
om zich te laten vervangen.
A. Barth verhaalt over de onenigheid
tussen kerkenraad, diakenen,
ouderlingen en lidmaten, nadat in
1799 Hendrik Loene voorganger werd
in Kats. Loene was een blinde
'beoefenaar', die na het overlijden
van predikant Van Velzen op de kansel
kwam te staan.
C. van den Bovenkamp schenkt
aandacht aan de tentoonstellingen over
merklappen van Tilly Jepsen Flohil,
over prentkunst uit 1550-1850 en over
de sieraden die door Zeeuwse boeren
werden gedragen.
P. Harthoorn schrijft over bijgeloof in
Baarland en K. Sluijter over het
schilderij van Karel Klinkenberg:
de Kerkuitgang te Kapelle. Het
schilderij is lange tijd in bruikleen
bij het Historisch Museum De
Bevelanden; nu de bruikleengever het
wil verkopen hoopt het museum het
schilderij in eigendom te krijgen met
hulp van vrienden en sponsors.
Zeeuws-Vlaanderen
De Nieuwsbrief van de Heemkundige
Vereniging Terneuzen (maart 2012)
begint met 'De tragische historie van
het stoomschip Shieldrake' door
E. Hamelink. Dit schip onderhield
vanaf 1889 een lijndienst op Terneuzen
vanuit Liverpool. In 1899 is het schip
verkocht en kreeg het de nieuwe naam
City of Vienna. Een jaar later is het
gezonken in het Bristol Kanaal.
Het geslacht Thomaes blijkt zeer goed
vertegenwoordigd te zijn in polder
namen, gedenkstenen en grenspalen.
P.W. Stuij doet uitgebreid verslag over
de familie, die zich in 1803 vestigde
in de Helenapolder.
Het verhaal van een dorpssmederij die
verder uitgroeide, 'Niet te klein, niet te
groot', is van R. Willemsen. Hij begint
met Cent Bertolff Cleijsen, de oudst
genoemde smid binnen het fort
Biervliet, en vermeldt de smeden die
in de loop der jaren na hem komen.
Uiteindelijk komt hij uit bij Eduardus
André du Puy, die in 1882 op het
toneel verschijnt. De smidse blijft in
de familie Du Puy, wordt gemoder
niseerd en groeit uit tot een groot
bekend bedrijf met ongeveer twintig
medewerkers.
K. Dieleman verzorgt het verhaal
over de geschiedenis van goederen- en
personenverkeer in Zeeuws-
Vlaanderen. In 1886 werd de stoom-
tramlijn Stoomtram-Breskens-
Maldegem (SBM) in bedrijf gesteld.
De SBM had haar eigen spoorlijnennet
met emplacementen. Pas na de Eerste
Wereldoorlog kwam de groei van
autobusondernemingen tot stand.
De auteur geeft een compilatie van
meer dan een eeuw openbaar vervoer
in Zeeuws-Vlaanderen.
Het Bulletin van de Oudheidkundige
kring 'De Vier Ambachten' (2012, 1)
is gevuld met jaarverslagen van de
commissies en werkgroepen en de
Stichting museum.
Tijdschrift, Bulletin van de
Heemkundige Kring West-Zeeuws-
Vlaanderen (2012,1), biedt een
uitgebreid overzicht van 'Vijftig jaar
Heemkundige Kring West-Zeeuws-
Vlaanderen' - met veel ingevoegde
historische en eigentijdse anekdotes -
geschreven door W. de Zutter, die
eerder de feestrede uitsprak in Groede.
M. de Groote pleit voor behoud van
ons cultuurhistorisch erfgoed, en wel
door haar artikel over de Hans
Vriezeschans tussen Oostburg en
Zuidzande. Deze schans is in 1673
geslecht, en de auteur vermeldt de
plannen voor reconstructie met alle
daaraan klevende problemen.
I. van Damme geeft een familieportret
van de familie Lannoye uit Aardenburg
en A.R. Bauwens gaat in op een artikel
van M. Haak over de markante veearts
Daan Haak. Ook geeft Bauwens naar
aanleiding van de Jacoba van
Beierenstraat in Biervliet een overzicht
van het leven van deze interessante
vrouw.
Zeeuws Erfgoed 26 maart 2012/01 ERFGOED ALLERLEI
