Leuke Zeeuwse woorden en waar komen ze vandaan?
Streektaal Varia
Leuke Zeeuwse woorden en waar komen ze
vandaan? Op de website van de Zeeuwse
Klapbank wil de adviseur streektaal zo nu
en dan een Zeeuws woord nader toelichten.
Hebt u een vraag over de betekenis en
achtergrond van een Zeeuws woord, die
u altijd al hebt willen stellen, grijp dan uw
kans. Misschien vindt u dan binnenkort een
antwoord op de website www.zeeuwseklap-
bank.nl of in deze nieuwsbrief.
Onlangs vroeg iemand naar aanleiding van
de schommelkaart in het vorige nummer
de betekenis van het Zeeuwse woord touter,
dat schommel betekent. Touter is samen met
schommel, het meest voorkomende dialectwoord
in Zeeland. Verder hoor je nog wel ruutouter
(Westkapelle), balan^oire en Touter is
afgeleid van touteren, een werkwoord dat
'schudden' betekent. Dat geldt ook voor bijze,
dat afgeleid is van bijzen, dat eveneens 'heftig
bewegen' betekent. Het woord schommel zelf
heeft ook te maken met beweging. In de
Zeeuwse dialecten kan je hier en daar zelfs een
fles schommelen 'schudden'. De ruu in ruutouter
is een voorvoegsel dat ook in andere dialecten
voorkomt (onder andere als rui). Het is verwant
met ruien en nu nog te vinden in het woord
opruien. Ook hier zou de grondbetekenis
'bewegen' zijn. De meeste woorden voor
schommel hebben dus te maken met beweging,
wat eigenlijk heel logisch is. Touter komt niet
enkel voor in Zeeland, zoals u kon zien op de
kaart die in de vorige aflevering van Zeeuws
Erfgoed werd gepubliceerd. Een dialectkaart
van de schommel vindt u onder andere op de
website www.zeeuwseklapbank.nl.
Voor een schommel bestaan honderden
dialectwoorden. Kent u de
(collectie Woordenboek
van de Vlaamse Dialecten).
De Zeeuwse Klapbank krijgt een vast onderkomen
Jaren geleden toerde de tentoonstelling 'De Zeeuwse Klapbank'
met luisterfragmenten uit de jaren zestig en zeventig van vorige eeuw rond
in het Zeeuwse land. De dialectfragmenten zijn nu nog te beluisteren op
de website www.zeeuwseklapbank.nl, maar eind dit jaar kunt u hiervoor
ook terecht in het Belfort in Sluis. De fragmenten uit de tentoonstelling
zullen daar, naast andere presentaties rond dialect, woordenboeken en
woordenboekenmaker Van Dale te bekijken en vooral te beluisteren zijn.
Meer nieuws daarover in de volgende uitgave van Zeeuws Erfgoed.
Wedstrijd 'Leukste Zeeuwse uitdrukking'
De uitdrukking *t zwien deur de bjet'n joag'n is in een verkiezing van
de provincie West-Vlaanderen, Focus-WTV, Radio 2 en de Krant van
West-Vlaanderen verkozen tot mooiste West-Vlaamse uitdrukking.
Het betekent 'uitbundig feesten, uit je bol gaan'. De letterlijke vertaling is
'het zwijn door de bieten jagen'. Andere populaire uitdrukkingen waren
eurn ekster weunt oge (ze heeft lange benen), ze't een mulle van lintjes
(ze is een babbelkous), jet gene nagle vu aan zijn gat te scharten (hij is arm),
schoap ès de preute of (moe zijn) en scheur je puuste (maak dat je wegkomt).
Vorig jaar werd tijdens een zelfde soort verkiezing het woord zurkeltrutte
verkozen tot mooiste dialectwoord. Het betekent 'belachelijke, naïeve
vrouw', of 'zuurpruim' en is ook in Zeeland hier en daar bekend.
Ook van de opgegeven uitdrukkingen kennen we er een aantal in Zeeland.
In het Woordenboek van de Zeeuwse dialecten vinden we bijvoorbeeld Hin
nihels èn om je hat te krauw'n (doodarm zijn) uit Kruiningen.
Kent u nog zulke leuke uitdrukkingen in het Zeeuws? Wat vindt u
de leukste? Uw uitdrukking met de betekenis ervan kunt u mailen
naar intzeeuws@scez.nl met de vermelding 'Zeeuwse uitdrukking' tot
15 augustus (per inzender slechts een uitdrukking!). Op basis daarvan
wordt een shortlist gemaakt en in het najaar wordt samen met u de
leukste Zeeuwse uitdrukking gekozen.
Zeeuws Erfgoed 19 juni 2013/02 STREEKTALEN
