1
Gekrompen, maar niet van
de kaart.
Het doorkijkvenster met artist impression in Poppekerke.
achtergebleven bewoners de enige herinnering aan het voormalige dorp
vormden. Door middel van hernieuwde aandacht probeerde Aad de Klerk
de gekrompen dorpen uit de vergetelheid te halen. Daartoe werden vanaf
1990 plaatsnaamborden bij de toegang tot de gekrompen dorpen gezet,
te beginnen in de voormalige gemeente Mariekerke in 1990 en daarna
in Valkenisse in 1991 (dit in navolging van het initiatief op Schouwen-
Duiveland, waar de Vereniging Stad en Lande ervoor zorgde dat plaats
naamborden voor de gekrompen dorpen werden geplaatst). Ook verscheen
er in 2006 een publicatie van zijn hand: Van Boudewijnskerke tot Zanddijk,
over tien gekrompen dorpen in de gemeente Veere. Deze populaire uitgave
kwam voort uit het gelijknamige project Gekrompen Dorpen, dat SLZ
en de SCEZ in 2006 uitvoerden in opdracht van de gemeente Veere.
Een tweede product was een beleidsrapport, waar SCEZ en SLZ
aanbevelingen deden aan de gemeente Veere om de gekrompen dorpen
in het landschap beter zichtbaar te maken, maar wel op basis van de
cultuurhistorische waarden.
Bewonersinitiatieven
Gekrompen dorpen vormen een belangrijk onderdeel in het Zeeuwse
landschap. Soms zijn kenmerkende restanten, zoals een kerkhof of een
vliedberg nog bewaard gebleven en zijn deze duidelijk herkenbaar in het
landschap. Maar in andere gekrompen dorpen herinnert weinig tot niets
meer aan de vroegere, omvangrijkere bewoning en weten ook de eigen
bewoners hier weinig over. Dit was dan ook de reden om het project
Wethouder René Molenaar van de gemeente Veere plakt een sticker met het
logo van de gekrompen dorpen op het plaatsnaambord van Poppekerke.
Brigdamme en Werendijke, Boudewijnskerke en Hoogelande,
zomaar een aantal gehuchten die je verspreid over Walcheren kunt
tegenkomen. Nu zijn ze vaak klein en onopvallend, eeuwen geleden
waren ze beduidend groter en voorzien van een kerk. Alleen al in
de gemeente Veere bevinden zich nog tien van deze zogenaamde
gekrompen dorpen. Om de gekrompen dorpen meer zichtbaar en
beleefbaar te maken startte Stichting Landschapsbeheer Zeeland
(SLZ) in maart 2012 een project, in nauwe samenwerking met de
Walcherse Archeologische Dienst, de gemeente Veere en de SCEZ.
Op 26 juni werden tijdens een feestelijke fietstocht de resultaten aan
bewoners, eigenaren, projectmedewerkers en de pers gepresenteerd:
nieuwe plaatsnaamborden en doorkijkvensters met artist impressions
van de voormalige dorpen in Werendijke, Boudewijnskerke en
Poppekerke.
Aandacht voor gekrompen dorpen
De term 'gekrompen dorpen' komt van Aad de Klerk, voormalig adviseur
cultuurhistorie en landschap bij de SCEZ. Al in 1989 vroeg hij aandacht
voor dié voormalige Walcherse dorpen, waarvan de kerk tijdens het beleg
van Middelburg (1572-1574) voor altijd verloren ging. Omdat de kerk
letterlijk en figuurlijk het hart van het dorp vormde, betekende verval
en/of afbraak ervan vroeg of laat de doodsteek voor het dorp. Inwoners
vestigden zich elders, waardoor vaak de kerkruïne, het kerkhof en een
klein aantal boerderijen samen met de overgeleverde verhalen van de
Zeeuws Erfgoed 18 september 2013/03 CULTUURHISTORIE
