Inventarisatie van erfgoed
uit de Tweede Wereldoorlog afgerond
Kerkenproject gemeente Sluis van start
Recentelijk is door de SCEZ een provinciale inventarisatie van fysieke
restanten uit de Tweede Wereldoorlog afgerond. De inventarisatie
maakt deel uit van het Europese Interreg IV Twee Zeeën-project
'World War II Heritage' en omvat een kleine vijftig objecten en
structuren die nog steeds in het Zeeuwse landschap waarneembaar
zijn. De inventarisatie is in twee delen uitgevoerd (regio Walcheren
en regio overig Zeeland), waarbij de rapporten vanwege de voertaal
binnen de Europese Interreg-projecten in het Engels zijn opgesteld.
Hoofddoel van het project is de instandhouding en ontsluiting van
het erfgoed uit de Tweede Wereldoorlog in de Twee Zeeën-regio
(Noordwest-Europa). Het project, waarbij tien partners uit Zeeland
(gemeente Middelburg, gemeente Vlissingen, het Zeeuws maritiem
muZEEum en de Provincie Zeeland als leadpartner), Vlaanderen,
Engeland en Frankrijk zijn aansloten, is opgezet volgens drie aanvullende
activiteitslijnen. De afgeronde inventarisatie maakt, samen met een
verzameling nieuwe ooggetuigenverslagen, deel uit van de eerste
activiteitslijn. Deze lijn heeft als doel het verzamelen, samenstellen en
presenteren van historische informatie die gerelateerd is aan de
geschiedenis en het erfgoed van de Tweede Wereldoorlog. De in Zeeland
uitgevoerde inventarisatie is beperkt gebleven tot een kleine vijftig
objecten en structuren, waarbij bij de keuze rekening is gehouden met
het belang, de toegankelijkheid en het toeristisch potentieel van het
object/de structuur.
De inventarisatiegegevens zijn behalve in de twee deelrapporten
(onder de titel Inventory Physical Remains World War II) ook in
een projectdatabase opgenomen en zullen met het afronden van
het gehele project medio 2014 voor het publiek toegankelijk worden.
Het in 2010 onthulde Canadese monument op de Sloedam
(bes-taande uit twee gedenkplaquettes, op de voorgrond van de foto)
is een van de geïnventariseerde objecten binnen het Europese project
World War II Heritage'.
In het kader van de Visie Erfgoed en Ruimte (VER) van het Rijk
zal er in 2014 in de gemeente Sluis een project worden uitgevoerd
dat betrekking heeft op de relatie tussen bevolkingsontwikkeling
en erfgoed. De bevolkingsontwikkeling wordt in diverse Zeeuwse
gemeenten gekenmerkt door krimp, hetgeen vaak problemen,
maar ook kansen kan opleveren. Dit project probeert te onderzoeken
hoe erfgoed, en met name religieus erfgoed, een positieve rol kan
spelen in dit proces.
De voornaamste doelstelling van dit project is te komen tot een proactieve
aanpak, waarbij het religieuze erfgoed kan bijdragen aan de leefbaarheid
en andere ruimtelijke problemen van de regio, die in relatie staan met
deze bevolkingsontwikkeling. Kerken zijn daarbij een belangrijke
erfgoedcategorie. Enerzijds omdat ze vaak centraal in de dorpen en
steden zijn gelegen en een belangrijke identiteitsbepalende factor zijn.
Anderzijds schuilen er niet alleen kansen in deze centrale ligging,
maar ook in de 'gemeenschapsfunctie' die ze van oudsher vervullen.
Deze gebouwen bezitten dus de nodige potentie. Het nieuwe project,
genaamd 'Kerk, krimp en kans', hoopt inzicht te geven welke van deze
potenties verzilverd kunnen worden. Naast een 'informatiefase' waarin
gegevens worden verzameld over waarde, technische staat en behouds-
perspectief, zal er vooral binnen de lokale gemeenschappen onderzocht
worden waar de kansen liggen. Daartoe zullen allerhande tijdelijke
evenementen worden georganiseerd om de samenleving bij het gebouw
te betrekken, nieuwe functies uit te proberen en het maatschappelijk debat
op gang te brengen. Uiteindelijk is het doel om te komen tot één concrete
nevenbestemming (een kerk die er één of enkele functies bij krijgt om de
exploitatie rond te krijgen) en één concrete herbestemming (een kerk die
aan de eredienst onttrokken zal worden en een volledig andere functie
krijgt). Een bijzonder aspect aan het religieuze erfgoed in de gemeente
Sluis is dat er maar liefst twintig kerken zijn gebouwd in de weder
opbouwperiode (1940-1965/1970). Deze bouwperiode heeft eveneens
prioriteit in de kadervisie van het Rijk. Op een uitzondering na, is geen
van de kerken uit die periode op enigerlei wijze beschermd. Om de
waarden van de kerken uit deze periode in de gemeente Sluis goed te
kunnen duiden, zullen alle Zeeuwse kerken uit de wederopbouw
gewaardeerd worden.
Het project wordt gedragen door de SCEZ, SCOOP, de Provincie
Zeeland, de Rijksdienst van het Cultureel Erfgoed en de gemeente Sluis.
De belangrijkste rol is uiteraard weggelegd voor de eigenaren van
de gebouwen en de lokale gemeenschappen.
De protestantse Eloykerk in Oostburg, voorbeeld van een kerk uit
de wederopbouwperiode met een 'monumentaal' karakter.
Zeeuws Erfgoed 23 december 2013/04 MONUMENTEN
