Zeeland herdenkt dit najaar
twee wereldoorlogen
Komende weken zullen over de hele provincie verspreid veel activiteiten plaatsvinden die
de aandacht zullen vestigen op de wereldgeschiedenis in 1914 en die van 1944. De herdenkings
activiteiten van de twee wereldoorlogen krijgen gestalte in tentoonstellingen, concerten
en lezingen en eind oktober/begin november trekken twee grote bevrijdingscolonnes door Zeeland.
Op 28 juli 1914 brak de Eerste Wereldoorlog uit die duurde
tot 11 november 1919. Dit jaar wordt het uitbreken van die
oorlog herdacht, maar de herdenkingsactiviteiten zullen
ook de komende jaren doorgaan. Op 6 juni 1944 landden
geallieerde troepen succesvol in het door Duitsers bezette
Normandië en trokken snel op naar het noorden. Om de
monding van de Schelde in handen te krijgen en zo de
toegang tot de haven van Antwerpen veilig te stellen,
vond in het najaar van 1944 een zware, wekenlange strijd
plaats. Een groot deel van Zeeland werd in die dagen
bevrijd. De oorlog zelf zou pas op 5 mei 1945 eindigen.
Deze 'Slag om de Schelde' wordt dit jaar voor de 70ste
keer herdacht. Het is, naar alle waarschijnlijkheid, een van
de laatste herdenkingen waarbij nog veteranen aanwezig
kunnen zijn.
Grenzen aan een grenzeloze oorlog
De Eerste Wereldoorlog, ook wel Grote Oorlog genoemd,
was een oorlog in Europa waarbij alle grootmachten van de
wereld betrokken waren. De voornaamste tegenstanders
waren de Entente (Frankrijk, Groot-Brittannië en Rusland)
en de Centralen (Duitsland, Oostenrijk-Hongarije en het
Ottomaanse Rijk). Spoedig waren meer dan 50 landen bij
de oorlog betrokken. 1,5 miljard mensen raakten met elkaar
in oorlog, nagenoeg 80 van de wereldbevolking. Tijdens de
Eerste Wereldoorlog bleef Nederland neutraal. Ook België
wilde neutraal blijven, maar raakte toch betrokken in de
oorlog bij de opmars van de Duitsers naar Frankrijk.
Al gauw had ons land een enorme aantrekkingskracht
op onze zuiderburen. Op grote schaal vonden er grens
overschrijdingen plaats, vooral in Zeeuws-Vlaanderen.
De Duitsers zagen dit grensverkeer als een ongewenste
ontwikkeling. In de loop van 1915 legden zij een elektrische
draadversperring aan, de zogenaamde 'doodendraad'.
Hiermee sloot de Duitse bezetter de Nederlands-Belgische
grens nagenoeg hermetisch af. Toch hield de grens een
zekere aantrekkingskracht, onder andere op Belgische
oorlogsvrijwilligers, spionnen en grenssmokkelaars, maar
ook op Duitse deserteurs. Velen moesten hun poging om
de 'doodendraad' te omzeilen met de dood bekopen. Ook
vielen tijdens de Eerste Wereldoorlog in Zeeland de nodige
slachtoffers door 'vergissingsbombardementen'; zo werden
in deze jaren Sluis, Cadzand, Goes, en zelfs het veel
noordelijker gelegen Zierikzee gebombardeerd.
Herdenkingsactiviteiten WO I
Musea, archieven, heemkundige kringen en culturele
organisaties, verspreid over heel Zeeland, organiseren
dit jaar activiteiten ter herdenking van het uitbreken van
de Eerste Wereldoorlog. Zo zijn er tentoonstellingen in
Museum De Vier Ambachten in Hulst ('Grenzen aan een
grenzeloze oorlog', t/m 4 november), het Archeologisch
Museum in Aardenburg ('Bange jaren, De Eerste Wereld
oorlog in West-Zeeuws-Vlaanderen', t/m 21 september),
Zeeuws Erfgoed 1 2 september 2014 03
