Het Woordenboek verjaert
Het Woordenboek der Zeeuwse dialecten is vijftig jaar oud en dat wordt gevierd met een symposium
op 22 november. Die dag wordt ook de website www.zeeuwsewoordenbank.nl gepresenteerd.
Op 22 november organiseren de Zeeuwse Dialect
vereniging en de Zeeuwse Taele een symposium in
de Zeeuwse Bibliotheek in Middelburg. Het Woordenboek
der Zeeuwse dialecten is immers vijftig jaar oud. In het
ochtendprogramma zijn er lezingen over Rika Ghijsen,
de samensteller, en over de geschiedenis van het
Woordenboek der Zeeuwse dialecten. Het middag
programma is luchtiger met Zeeuwse verhalen, muziek
en toneel in het dialect.
Dit Zeeuwse dialectwoordenboek wordt vaak het eerste
wetenschappelijke dialectwoordenboek genoemd, omdat
van ieder dialectwoord wordt vermeld op welk eiland of
in welk gebied het is opgegeven, met zelfs aanduidingen
van de specifieke dorpen waar het woord wordt gebruikt.
Uiteraard staat bij elk woord ook een betekenis
omschrijving. Voorbeeldzinnen maken duidelijk op welke
manier en in welke context het woord gebruikt kan worden.
Het woordenboek werd ook gei'llustreerd met tekeningen,
waardoor bijvoorbeeld bepaalde vaktermen verduidelijkt
werden.
Waoleploeg
Supplement
Het materiaal voor dit lijvige woordenboek is sinds de
jaren dertig van vorige eeuw bijeengebracht door meer
dan zeshonderd medewerkers die vragenlijsten hebben
ingevuld voor hun specifieke geboorteplaats. Na het
verschijnen van het woordenboek in 1964 werd door
de Zeeuwsche Vereeniging voor Dialectonderzoek via
het Bulletin van de Werkgroep Historie en Archeologie
(later Nehalennia genaamd) verder onderzoek gedaan
naar de Zeeuwse woordenschat, door onder andere
vragenlijsten te blijven verspreiden. Dit resulteerde in
2003 in de publicatie van een Supplement. Aan de hand
van allerlei suggesties van medewerkers was namelijk
duidelijk geworden dat hier en daar nog andere woorden
of uitdrukkingen gebruikt werden, die niet in het woorden
boek van 1964 stonden.
Digitalisering
In 1999 was de Zeeuwse Dialect Vereniging de pionier
wat de digitalisering van dialectwoordenboeken betreft.
Toen verscheen het Zeeuwse woordenboek op cd met
toevoeging van Nederlandse trefwoorden, waardoor het
ook ontsloten werd voor niet-dialectsprekers. Via een
Nederlandse ingang kon men nu de Zeeuwse dialect
woorden terugvinden. Er werden geluidsfragmenten
met voorbeeldzinnen uit het woordenboek toegevoegd
zodat ook de uitspraak te horen was. Helaas ontbrak op
die cd het Supplement, dat pas in 2003 verscheen.
Vijftig jaar na het verschijnen van het papieren woorden
boek en vijftien jaar na de cd, is het tijd voor een verdere
stap in het digitaliseringsproces. Op 22 november zullen de
Zeeuwse Dialect Vereniging, de Zeeuwse Taele en de SCEZ
de Zeeuwse Woordenbank officieel lanceren. De Zeeuwse
Woordenbank zal de Zeeuwse dialectwoordenboeken via
een website gratis doorzoekbaar maken voor een groot
publiek. Ruim twee jaar heeft een groep vrijwilligers het
woordenboek verrijkt met Nederlandse ingangen, zodat
zowel het Supplement als het Woordenboek der Zeeuwse
dialecten zelf online geraadpleegd kunnen worden.
Lokale woordenboeken
Behalve de twee hierboven genoemde woordenboeken,
die heel Zeeland en Goeree-Overflakkee behandelen,
beschikt Zeeland ook nog over een ander ouder lokaal
woordenboek, namelijk Het Kruiningensch dialect van Dek,
verschenen in 1928, uitgegeven door het Koninklijk
Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen. Dit kleinere
lokale woordenboek behandelt de woordenschat die in het
Zuid-Bevelandse Kruiningen werd gebruikt. Aangezien ook
de streektaal van Goeree-Overflakkee een Zeeuws dialect
is, vermelden we ook nog een lexicon van Overflakkee,
een deel van het werk Het dialect van Overflakkee van
H.C. Landheer, verschenen in 1955. Ook deze twee
woordenboeken zijn door de vrijwilligersgroep gescand,
nagelezen en gecorrigeerd en voorzien van vernederlands
ingen en trefwoorden in het Algemeen Nederlands. Met
een subsidie van de Provincie Zeeland en van het Fonds
voor Cultuurparticipatie zijn de tekstbestanden omgezet
in databaseformaat en ingelezen in de grotere database
Woordenbank van de Nederlandse Dialecten, die in
samenwerking met Variaties vzw. Koepelorganisatie voor
dialecten en oraal erfgoed in Vlaanderen en de Universiteit
Gent is opgestart in 2008 www.woordenbank.be
Dekspae
Zeeuwse Woordenbank
Op 22 november wordt de deelwebsite www.zeeuwse-
woordenbank.nl met de Zeeuwse dialectwoordenboeken
officieel gepresenteerd aan het Zeeuwse publiek.
De gebruiker zal in de vier hierboven genoemde woorden
boeken tegelijk kunnen zoeken. Op dit ogenblik is het al
mogelijk om te zoeken in twee van de vier woordenboeken.
We geven een voorbeeld van hoe u nu al kunt zoeken in
de werkversie van de woordenbank.
Zeeuws Erfgoed 18 september 2014 03
