Koningin Wilhelmina wordt door de Zeeuws-Vlaamse bevolking feestelijk onthaald
(foto Willem van de Poll; fotocollectie Van de Poll, Nationaal Archief).
Koningin Quarles van Ufford. Na een eerste begroeting
stapte de koningin onder luid gejuich van de plaatselijke
bevolking om 12.29 uur over 'de meelstreep', een
inderhaast van wit meel getrokken streep als symbolische
aanduiding van de landsgrens. Een vooraf geselecteerd
gezelschap van journalisten, fotografen en een cameraman
legde de historische gebeurtenis vast, waardoor Eede
korte tijd later landelijke bekendheid kreeg.
Keuze voor zwaar gehavende Eede
De terugkeer van Wilhelmina naar Nederland was uit
veiligheidsoverwegingen als geheime militaire operatie
voorbereid en kreeg zelfs een speciale codenaam:
'Nightshade'. Pas kort voor aankomst werd de bevolking
van Eede van het koninklijk bezoek op de hoogte gebracht.
Het feit dat Wilhelmina juist in Eede weer voet op
Nederlandse bodem zette, was overigens een flinke
opsteker voor de plaatselijke bevolking; bij het einde van
de bezetting in de herfst van 1944 werd 90% van
de bebouwing in Eede onherstelbaar beschadigd.
Eerst verwoestte de Duitse bezetter een groot deel van
het dorp, na de bevolking op 17 september geëvacueerd
te hebben. Dit was nodig om vrij schootsveld te krijgen
tegen de oprukkende geallieerden. Vervolgens brachten
de oprukkende Canadezen eveneens grote schade toe.
En juist in dit verwoeste landschap zou de vorstin weer
eerste voet op Nederlandse bodem zetten.
Na haar aankomst in Eede doorkruiste koningin Wilhelmina
West-Zeeuws-Vlaanderen en de dag erna Oost-Zeeuws-
Vlaanderen. Vervolgens deed de vorstin de overige bevrijde
delen van Zeeland, Noord-Brabant en Limburg aan.
Het werd geen definitieve terugkeer. Na een tiendaags
verblijf in de zuidelijke provincies vloog de vorstin terug
naar Londen, om op 2 mei 1945 definitief naar Nederland
terug te keren. De vorstin noemde haar bezoek later
schertsend "Mijn tiendaagse veldtocht", hoewel de eerste
dagen in bevrijd Nederland grote indruk op haar maakten:
jaren later schreef zij in haar memoires dat de grens
overschrijding in Eede een van de grootste gebeurtenissen
uit haar leven was geweest.
Koningin Wilhelminaplein
Ter herinnering aan de grensoverschrijding werd begin
1954 het Nationaal Monument 'De Nederlandse Maagd'
geplaatst op het Koningin Wilhelminaplein in Eede. Op 13
maart van dat jaar werd het beeld van de hand van Peter
Roovers door koningin Juliana onthuld. In 1984 werden
drie onderdelen aan het monument toegevoegd:
een geallieerd rupsvoertuig, een plaquette met de namen
van de Canadese regimenten die hier vochten en een
plaquette met de namen van veertig oorlogsslachtoffers
uit de toenmalige gemeente Aardenburg. Een grote
historische foto van koningin Wilhelmina die de grens
passeert werd op 13 maart 2010 onthuld en completeert
het geheel (meer verhalen op: www.zeeuwseankers.nl).
Zeeuws Erfgoed 4 maart 2015 01
