Archeologie bij herinrichting
van de Kaai in Veere
I
Vanaf najaar 2014 tot afgelopen voorjaar heeft de gemeente Veere de Kaai in Veere opnieuw
ingericht. Het is een mooie, open kade van een weids ogende haven geworden. Maar vroeger
was deze kade helemaal niet zo open. Op verschillende plekken stonden aan de kant van het
water complete huizenblokken.
Kapel Kijckgau
Halverwege de Kaai stond in de middeleeuwen de kapel
Kijckgau. Deze aan Sint-Paulus gewijde kapel kreeg zijn
bijnaam waarschijnlijk omdat men vanuit de kapel de
ingang van de haven in de gaten kon houden. De kapel is
al in 1551 afgebroken. De fundamenten zijn in 1719 nog
een keer blootgelegd en door een wakkere persoon keurig
opgemeten en op schaal getekend. De Kapellestraat dankt
haar naam aan deze kapel, die tegenover de uitgang van
de straat stond. Aan het westelijke uiteinde van de Kaai,
tegenover de huidige panden Kaai 105 t/m 109, stonden de
Westdubbele huizen. Ook deze stonden met hun achterkant
aan het water van de haven. Het huizenblok, waarvan nog
foto's bestaan, is in 1912 gesloopt.
De gemeente Veere betrekt bij de vroegste plan
ontwikkeling ook de Walcherse Archeologische Dienst
(WAD), die de makers van dit plan op de hierboven
genoemde attentiegebieden wees. Zo kon het
archeologisch onderzoek in de planning van de graafwerk
zaamheden worden opgenomen en konden de Walcherse
archeologen 'afgemeten' hun werk doen. Zij brachten van
de Oostdubbele huizen ter hoogte van de Markt en van
de Westdubbele huizen aan het andere eind van de Kaai
de fundamenten van de voorgevels in kaart. Verschillende
aanzetten van gewelven maakten duidelijk dat al de huizen
van grote kelders waren voorzien. Opvallend is de
constatering dat de voorgevels van de Oostdubbele huizen
op slechts 3,60 meter van de tegenoverliggende huizen
stonden. Het was in vroegere tijden een nauwe bocht in een
smal straatje, die de karren naar de markt moesten nemen.
De straat was aanmerkelijk breder ter hoogte van de
Westdubbele huizen. Hier hadden de karren bijna 6 meter
de ruimte.
Oudste havendijk
Van de kapel Kijckgau kwamen opnieuw de stevige
fundamenten aan het licht. Ze lagen er nog redelijk goed
bij. De archeologen maakten ze schoon en maten ze in.
De optekening in 1719 blijkt behoorlijk precies. De kapel had
een binnenruimte van 9 bij 4,5 meter. En ook hier valt op
dat de kapel op heel korte afstand van de tegenover
liggende huizen en de uitgang van de Kapellestraat heeft
gestaan: slechts 3 meter. Door tussen de funderingen extra
uit te graven kwamen de archeologen tot een verrassende
ontdekking. Het blijkt dat de kapel tegen het buitentalud
van een dijk is gebouwd. De fundering van de kapel aan
de waterzijde gaat tot meer dan 3 meter diepte, terwijl
de fundering van de andere wand, aan de landzijde,
anderhalve meter minder diep reikt. In het opgeschoonde
bodemprofiel was duidelijk het talud van de oude dijk te
herkennen. Het zal de eerste dijk als begrenzing van de
haven van Veere zijn geweest. In latere tijden is een nieuwe
kade van de haven aangelegd en is de ruimte tussen de
nieuwe kade en de kapelmuur met zand en klei opgevuld.
Het blijkt een heel interessant inkijkje in de ontwikkelings
geschiedenis van de haven. De funderingen van de kapel en
van de dubbele huizen zijn verder met rust gelaten en lig
gen ook nu nog onbeschadigd onder de nieuwe bestrating.
Bernard Meijlink,
beleidsarcheoloog Walcherse Archeologische Dienst
Wie meer hierover wil lezen kan het boek Veere, van vissersdorp tot
vestingstad van T. Polderman en P. Blom raadplegen en het rapport
WAB-8 van het historisch onde(zoek door' de Walcherse Archeologische
Dienst. Deze laatste is te downloaden via de link
www.archeologiewalcheren.nl/projecten/briefrapporten.htm.
De resultaten van het gravende onderzoek verschijnen ook in een te
downloaden rapport.
Zeeuws Erfgoed 27 juni 2015 02
