Beroepsaanduidingen zoals 'de kuiper' waren een veelgebruikt
benoemingsmotief om iemand een naam te geven (bron: familie Poortier,
Poperinge).
voldoende: Wattel bijvoorbeeld was een koekenbakker.
Wattel is hetzelfde als het Franse gateau en betekent
dus 'koekje'.
Eigenschapsnamen
Bij de eigenschapsnamen vinden verwijzingen naar een
uiterlijk kenmerk. De Reus was zeer groot en Scheele keek
wellicht scheel. Ook karakterkenmerken waren een goede
bron: De Feyter bijvoorbeeld was een misdadiger, hij pleeg
de feiten. Goedegebure was een goede buur. Soms resul
teerde een eigenschap in een zinwoord, zoals Schiettekatte,
van schiet de kat. Deze naamdrager doodde wellicht katten.
Ook diernamen kunnen verwijzen naar een kenmerk: De
Mol was zwartharig of blind, De Vos roodharig of sluw, De
Reu had iets te maken met een bloedhond en was dus een
booswicht.
Herkomstnamen
Bij herkomstnamen denken we aan de woonplaats of aan
een plaats waar iemand vandaan kwam. Als je Van Zeeland
heet, kwam je wellicht van Zeeland, Van Gelderen kwam
oorspronkelijk uit Gelderland. Van Trier, Van Dongen en Van
Tricht kwamen uit die steden. Van Iwaarden kwam van een
gehuchtje op Zuid-Beveland, dat genoemd was naar een
doorwaadbare plaats en Schouwenaar moet zijn roots heb
ben op Schouwen. Ook kleinere plaatsen kunnen aanleiding
zijn bij de benoeming van personen. Je kunt aan een onont
gonnen terrein wonen (Van de Velde, Van der Heijde) of op
een vlak open terrein (Blaakman), aan een waterloop (Van
de Moere), aan een akker (Akkermans), een weiland (Van
De familienaam Overdulve in Nederland in 2007
(bron: http://www.meertens.knaw.nl/nfb).
der Meersch), bij bruggen, dijken en sluizen (Heule,
Versluijs) of bij een boomgaard (Boogerd).
Professor Devos concludeert dat er geen exclusieve
Zeeuwse vormtypes zijn: er zijn familienamen met lidwoor
den (van, de,met achtervoegsels (-sen, se) of zonder
toevoeging (Dekker, Timmerman). Spellingvariatie door de
conservatieve schrijfwijze in het zuiden van het taalgebied
en de modernere schrijfwijze in het noorden is typisch voor
Zeeland, Noord-Brabant en Limburg. Exclusief Zeeuwse
namen hebben meestal te maken met regionale
woordenschat. Een naam zoals Overdulve bijvoorbeeld
bevat het woord dulve - 'sloot' - dat bekend is in Zeeland
en Zuid-Holland. De naam Overdulve komt ook sporadisch
buiten deze provincies voor.
Iedereen wil graag weten waar zijn naam vandaan komt.
Voor Zeeland kan dat in het Woordenboek van de familie
namen in Zeeland, dat helaas niet op papier is gedrukt,
maar wel gepubliceerd is op internet (www.naamkunde.net).
Om tegemoet te komen aan de vragen die de SCEZ wel
eens krijgt over familienamen, is in overleg met de auteur
van het boek Frans Debrabandere geprobeerd om het boek
als doorzoekbare database op het internet te plaatsen.
De bedoeling is dat dit naslagwerk in 2016 beschikbaar
komt voor het grote publiek op www.zeeuwseankers.nl.
Daar zijn nu al enkele verhalen te vinden over de herkomst
van familienamen. Kijk voor meer informatie over
familienamen ook op de volgende websites:
www.familienaam.be en www.meertens.knaw.nl/nfb.
Zeeuws Erfgoed 23 december 2015 04
