Archeologisch nieuws
Nieuw onderzoek Walcherse begravingen achtste eeuw
Wie wat bewaart....
Het Zeeuws Archeologisch Depot bezit twee grafplanken
met resten van bijbehorende begravingen. Ze zijn in 1921
en 1923 gevonden op het strand van Oostkapelle, bij
de buitenplaats Berkenbosch, en maakten deel uit van
een kleine begraafplaats of grafveld uit de vroege
middeleeuwen. Waarschijnlijk zijn de doden begraven op
de eikenhouten planken, maar een begraving in een kist
kan niet worden uitgesloten. Na de vondst zijn de planken
opgenomen in de collectie van het Koninklijk Zeeuwsch
Genootschap der Wetenschappen (KZGW). De planken met
skeletresten werden, in houten bakken met glazen deksels,
tentoongesteld in het museum van het KZGW aan de
Wagenaarstraat in Middelburg.
Uiteindelijk kwamen de planken terecht in een depot van
het Zeeuws Museum aan de Lazarijstraat in Middelburg.
Begin jaren negentig van de vorige eeuw werd het
museumdepot opgeruimd en stonden de planken op
de nominatie om uit de collectie te worden verwijderd.
Henk Hendrikse van het toenmalige Provinciaal Depot
voor Bodemvondsten (nu SCEZ) heeft de planken destijds
veiliggesteld en opgenomen in het archeologisch depot.
Door recente onderzoeken naar de vroege middeleeuwen
in Zeeland en specifiek op Walcheren, onder andere in de
ringwalburg van Domburg, is dit onderwerp weer een hot
item geworden. Dit heeft geleid tot het opstarten van het
project 'Onderzoek van de doden in Domburg' door een
samenwerkingsverband van de Universiteit van Oxford en
de SCEZ. In het project wordt onderzoek gedaan naar vijf
vroegmiddeleeuwse begravingen uit Domburg en
Oostkapelle, gevonden rondom de handelsnederzetting
Walichrum. Op grond van de beschreven vondsten van
Berkenbosch worden de begravingen gedateerd vanaf
het einde van de zevende eeuw tot in de negende eeuw.
Het onderzoek aan de skeletten bestaat onder andere uit
radiokoolstof- of 14C-onderzoek voor dateringen en
stabiele-isotopenonderzoek van strontium, zuurstof,
koolstof en stikstof voor het voedsel dat het meest is
genuttigd. Aanvullend is ook onderzoek uitgevoerd naar
de datering van de eiken planken, betaald met geld van
de Provinciale Onderzoeksagenda Archeologie Zeeland
(POAZ). Voor dat jaarringenonderzoek (dendrochronologie)
moest helaas de zaag worden gezet in de bewaarde
planken. Het onderzoek van bureau BAAC wijst uit dat
exacte sterfdata van de bomen waaruit de planken afkom
stig zijn helaas niet te bepalen zijn. Wel is te bepalen wat
ongeveer de vroegste sterfdata van de bomen zijn. Zo is
van één plank bepaald dat deze op zijn vroegst is gekapt
tussen de jaren 681 en 703 na Christus.
Voorzichtig zaagwerk in het Zeeuws Archeologisch Depot door Petra Doeve
(BAAC) en Henk Hendrikse.
Deze grafplank is van hout dat al eerder is gebruikt,
mogelijk in een schip. Van de andere plank is de vroegste
kapdatum iets ruimer, namelijk tussen 733 en 769. Met deze
gegevens is het aannemelijk dat de begravingen in ieder
geval zijn te dateren in de achtste eeuw, vermoedelijk in
het midden of de tweede helft van die eeuw.
Evaluatie
Provinciale Onderzoeksagenda Archeologie Zeeland
In 2009 is na uitgebreid onderzoek de Provinciale
Onderzoeksagenda Archeologie Zeeland (POAZ)
vastgesteld. Bepaald werd welke archeologische kennis
vooral ontbrak in de provincie; daaruit werden tien
belangrijke kernthema's geselecteerd die meer aandacht
moesten krijgen. Voor nader onderzoek van deze
'speerpunten' was jaarlijks extra budget beschikbaar.
Voor de nieuwe cultuurnota 2017-2020 wordt de werking
en de opbrengst van de onderzoeksagenda nu geëvalueerd
door de SCEZ; de afronding is in het voorjaar van 2016.
De onderzoeksagenda toonde dat de archeologische
kennis in Zeeland tot 2007 te weinig was gebaseerd op
(natuur)wetenschappelijk onderzoek. Zo bevatte het
raamwerk van natuurwetenschappelijke dateringen in de
Zeeuwse archeologie grote gaten. Met POAZ-financiering
zijn in de afgelopen periode in diverse laboratoria 16 radio
koolstofdateringen uitgevoerd en 42 dendrochronologische
of jaarringdateringen. Beide soorten dateringen hebben
belangrijke nieuwe gegevens opgeleverd voor het inlopen
van de kennisachterstand.
De meeste en oudste data van het jaarringonderzoek
zijn afkomstig van het bouwhout van vier huizen aan de
Zeeuws Erfgoed 24 december 2015 04
