Sociale media en dialect
wie twittert er
in het Zeeuws?
Op 7 oktober houdt de Stichting Nederlandse Dialecten een streektaalconferentie in Middelburg
over sociale media en dialect. Het lijkt op het eerste gezicht wat contradictoir, want sociale media
zijn modern en hip en dialecten worden vrij vaak geassocieerd met oubollig en boers. Uit onderzoek
blijkt echter dat ook in sociale media dialectgebruik te ontdekken valt. Maar zullen de sociale media,
zoals sommige sociolinguïsten beweren, de minderheidstalen of dialecten voor uitsterven behoeden?
Over dialectgebruik op sociale media is voor Zeeland nog
nauwelijks onderzoek gedaan. Misschien is de streektaal
conferentie in oktober hiervoor een goed startmoment.
Uit een eerste zoektocht op Facebook, vinden we enkele
facebookgroepen waar het Zeeuwse dialect een rol speelt.
De facebookgroep Intzeeuws gaat over het Zeeuws, maar
is niet geschreven in het Zeeuws. Er bestaan wel enkele
facebookgroepen die gebruikmaken van dialect, zoals
bijvoorbeeld Zeeuwse Taele: meestal wordt hier een
levenswijsheid in het Zeeuws vermeld. Ook groepen zoals
Je bint van flakkee as je gebruiken vaak het dialect.
Wat Twitter betreft is het nog minder duidelijk.
Met ttZeeuws ttdialect vind je wel enkele hits, maar veel
Zeeuws dialect is er niet te bespeuren.
Ook al weten we nog niet zoveel
over het Zeeuws op sociale
media, toch wordt er wel degelijk
onderzoek gedaan naar dialect
gebruik op Twitter en Facebook.
Aan de Universiteit Antwerpen
onderzoekt Reinhild
Vandekerckhove met haar
studenten al jaren het
chatgebruik van West-Vlaamse
jongeren. Welke typische
elementen uit dat dialect komen vaak voor in chatberichten
en welke juist niet. Ook in Nederland wordt er, onder
andere in het Meertens Instituut, onderzoek naar gedaan.
In de nieuwsbrief van het instituut vertelt onderzoeker
Erik Tjong Kim Sang over een website die hij ontwikkelde
om twitterberichten te doorzoeken. Deze website biedt ook
mogelijkheden om dialecten te onderzoeken. Gemakkelijk
is het niet, omdat je goed moet weten wat je zoekt.
De onderzoeker zegt: "Om dialectonderzoek te doen met
twigs.nl moetje wel kennis hebben van dialectwoorden.
Je moet namelijk altijd eerst een zoekterm invoeren.
Je kunt bijvoorbeeld zoeken op het Brabantse woord
hedde (heb je). Op het kaartje dat we vervolgens te zien
krijgen, wordt duidelijk dat het woord vooral voorkomt in
Brabant, maar ook in Amsterdamse tweets.
Het computerprogramma visualiseert de gevonden data
op verschillende manieren. Zo is er een mogelijkheid om
een woord waarop je zoekt in een kaart te zetten. Hiervoor
worden echter alleen die tweets meegenomen waarbij
gps-informatie over de locatie beschikbaar is."
Op een kaart van het Brabantse hedde-gebruik in twitter
berichten is duidelijk te zien dat het een Brabants
fenomeen betreft. Helaas is dat vaak minder duidelijk.
Een mini-onderzoekje op twigs.nl voor het Zeeuws leverde
nauwelijks resultaten op. Noe, dulve, guus, en nog enkele
andere woorden en combinaties werden in de zoekmachine
ingevoerd, zonder veel resultaat. Iets meer hits waren er
voor oemoemenoe, maar dat is dan ook de naam van
een rugbyclub! Dat de tweets met oemoemenoe niet over
dialect gaan, wordt in het programma duidelijk gemaakt
door de contextwoorden.
Onder leiding van Leonie Cornips is ondertussen ook een
onderzoek naar Limburgs en Fries op sociale media gestart:
Twidentity. Vragen die Leonie en haar onderzoeksgroep
in dit onderzoek willen beantwoorden zijn onder andere
waarom mensen überhaupt in het Limburgs dialect of Fries
twitteren en of ze dit altijd doen. Heeft dat te maken met
onderwerpkeuze of met het
I type lezer? Het is immers
I tegendraads: het dialect lijkt
iets van vroeger, maar
verovert toch een plek in
het moderne digitale tijdperk.
Uit de eerste resultaten van
dit onderzoek bleek van de
onderzochte Friese tweets zo'n
5,3 procent Fries te bevatten.
Bij de Limburgse tweets was zo'n 8 procent deels of
helemaal in het Limburgs. De inhoud blijkt ook sterk te
verschillen. In Friesland gaat het vaak over politieke
onderwerpen, in Limburg meer over carnaval en
plaatselijke evenementen. Onderzoeker Nguyen merkt in
NRC op dat mensen sneller in het dialect reageren als een
vorige tweet ook in het dialect is gesteld. Hij denkt dat op
WhatsApp en Facebook er daardoor misschien nog wel
meer dialect gebruikt wordt. Twitter is meer eenrichtings
verkeer en is iets anoniemer. WhatsApp en Facebook zijn
vooral gericht op directe communicatie en vormen ook
gemeenschappen.
Voor wie interesse heeft om de streektaalconferentie over
dit thema op 7 oktober bij de SCEZ bij te wonen: houd de
website van de Stichting Nederlandse Dialecten in het oog
(nederlandsedialecten.org) of stuur een mailtje naar de
adviseur streektalen van de SCEZ, Veronigue De Tier:
v.de.tier@scez.nl. Aanmelden voor de nieuwsbrief Erfgoed
en Publiek kan natuurlijk ook: www.scez.nl/nieuwsbrief.
Bronnen
www.neerlandistiek.nl Twitteren in Limburg
www.meertens.knaw.nl Twitteren in dialect
www.meertens.knaw.nl Twitter als basis voor taalkundig onderzoek
NRC 31 juli 2016: 'Mestreech is gruuts op diech', klinkt het op Twitter
(Paul van der Steen)
Zeeuws Erfgoed 18 september 2016 03
