Het mooiste Schouwse
dialectwoord is
JüuJ
In de laatste maanden van het jaar zie je overal lijstjes opduiken met het mooiste woord van 2016,
de beste sportman, de beste dit en de leukste dat. Dit jaar koos ook Schouwen-Duiveland zijn
mooiste dialectwoord. Dat gebeurde naar aanleiding van de Maand van de Geschiedenis.
d bonkig 7^
droenkiq
Verkiezing
Het thema van de Maand van de Geschiedenis was 'grenzen'.
Ook dialectgebieden hebben grenzen en daarover werd een
lezing en een radioprogramma georganiseerd door het
Gemeentearchief Schouwen-Duiveland en Radio Schouwen-
Duiveland. De verkiezing van het mooiste of meest typische
Schouwen-Duivelandse woord was het sluitstuk van de
radio-uitzending op 22 oktober. Luisteraars stuurden een
dertigtal woorden in, waaruit er vijf geselecteerd werden,
waarop iedereen kon stemmen.
Ook in het West-Vlaams is het een vaak voorkomend
scheldwoord.
Krootje voor een groepje mensen doet denken aan het
Engelse crowd. De betekenis gaat terug op 'samengedrukte
groep' en hangt samen met het werkwoord cruden dat
'voortduwen, persen, drukken' betekent. De d is in het
Zeeuws verdwenen. Krootje is ook bekend buiten
Schouwen-Duiveland. Krabbekwaed is een van de Zeeuwse
benamingen voor zeekraal. Krabbekwaed is vooral bekend
bezwuumd
bezwiemd
Shortlist
De shortlist bestond uit peuke, bezwuumd, fiete, krootje en
krabbekwaed, gekozen op basis van het aantal inzendingen
van deze woorden. Bezwuumd werd de uiteindelijke
winnaar, peuke volgde kort daarna. Krootje en fiete deelden
de volgende plaats en krabbekwaed kreeg net iets minder
stemmen.
Herkomst van de gekozen woorden
Bezwuumd met een uu is een Schouwen-Duivelands woord;
elders in Zeeland is het bekend als bezwiemd. Het woord
heeft alles te maken met bezwijmen 'bewusteloos worden,
draaierig worden'. Ik voelde me een beetje bezwuumd
betekent dus dat je draaierig bent. De uu zorgt ervoor
dat het woord opvalt. Je zou een ie verwachten, maar
de geronde w en m zorgen ervoor dat de ie gemakkelijk
gerond wordt tot een uu. Peuke betekent 'rommel, uitschot'
en is hetzelfde woord als het Nederlands peuk 'klein
persoon, ding'. De herkomst is dezelfde als die van poke
'buik' en gaat terug op pok dat 'puist, iets dat gezwollen is'
betekent. Ook het Franse poche en bouche zijn hiermee
verwant. Fiete of fite is de benaming voor een kieskeurig,
kleinzerig persoon. Het is eigenlijk een vergrotingswoord
van een vrouwelijke voornaam, zoals Sofie of Octavie.
op de Bevelanden en Schouwen-Duiveland. De benaming
verwijst naar de hinder die krabben door de plant
ondervinden in hun wandelgang, waardoor ze gemakkelijker
gevangen kunnen worden. Andere Zeeuwse namen zijn
zeekraal, zeekoraal en zeesala. Het woord krabbekwaed
bestaat ook in Groningen.
Straö
Een heel bekend woord in het westelijke deel van Schouwen
is straö, 'strand'. Ook dat woord werd door een van de
luisteraars ingezonden. Niemand die kan betwisten dat dit
woord onweerlegbaar verbonden is met Schouwen. Maar
straö heeft het helemaal niet nodig om te winnen in een
verkiezing van dit type. Straö zal immers voor eeuwig en
altijd verbonden zijn met straörieën en zal op die manier
dus nooit vergeten worden.
Allemaal mooi
Jury en deelnemers zijn het er trouwens over eens dat
alle ingezonden woorden mooi zijn, en dat ze alle de moeite
waard zijn om even in de kijker te staan. Zo'n verkiezing
gaat dus niet alleen om het mooiste of het leukste, maar
om alle woorden die daarmee voor kort uit de vergetelheid
worden gehaald.
Zeeuws Erfgoed 1 5 december 2016 04
