Zuid-Beveland
Walcheren
Grafkelder in Ovezande
Op 14 juli verrichtte de SCEZ archeologische waarnemingen
in en rondom de hervormde kerk van Ovezande, na een
vondstmelding door mevrouw B. van Dijk. Zij had tijdens
werkzaamheden in de kerk een opening in de vloer waar
genomen, en daaronder de aanzet van een bakstenen
gewelf. Onder de vloer bevond zich dus een ruimte. Met
de nodige moeite konden met een mobiele telefoon door
de smalle opening foto's worden gemaakt. Hieruit bleek dat
iets boven de vloer van de ruimte ijzeren liggers aanwezig
zijn. Daarop liggen enkele, waarschijnlijk menselijke botten.
Tijdens de opgraving van de Engelse kerk te Vlissingen zijn
in twee grafkelders vergelijkbare liggers aangetroffen.
Ze dienden om de grafkisten iets boven de vloer van de
grafkelder bij te zetten, zodat de kisten niet in aanraking
zouden komen met het grondwater.
Waarschijnlijk gaat het dus in de kerk van Ovezande ook
om restanten van een grafkelder. De datering is onbekend,
in elk geval late middeleeuwen (toen de kerk nog bestemd
was voor de katholieke eredienst) of nieuwe tijd (na 1500).
De kelder heeft afmetingen van ongeveer 1,80 bij 2,20
meter en is naar schatting 1,60 meter hoog. De lengte-
breedteverhouding komt goed overeen met gangbare
maten voor familiekelders, zoals die in grafregisters van
de Engelse kerk in Vlissingen staan genoteerd (6 voet bij
7 voet, ofwel ongeveer 1,80 bij 2,10 meter). Gezien de vrij
forse botten zijn in de kelder vermoedelijk welgestelde
mensen bijgezet, die een eiwitrijk dieet volgden. Houten
resten van grafkisten waren op de foto's niet zichtbaar.
De baksteenformaten en de dikte van de muren, die deels
waren bepleisterd, konden niet worden bepaald.
Interieur van de grafkelder met resten van bijzetting in de hervormde kerk
van Ovezande.
Dwalen onder de stad
In elke stad circuleren wel intrigerende verhalen over
onderaardse gangen en geheime ruimten. Verborgen paden
voeren vanuit kelders naar mysterieuze bestemmingen.
Onverwachte verzakkingen in de grond kunnen enkel
duiden op een nog onontdekte wereld bezaaid met
fabelachtige schatten. Ook Middelburg ontsnapt niet
aan deze hunker naar ondergrondse sluipwegen.
En ze zijn er wel degelijk!
De ware toedracht prikkelt echter eerder de neusgaten
dan de verbeelding. De gangen zijn in werkelijkheid meestal
oude rioolsystemen, opgetrokken in diverse soorten
baksteen en vaak voorzien van een gewelfde bovenkant.
Hun grillige verloop doet in een oude stad als Middelburg
veel straten en tuinen aan. Een beetje actief tuinieren
levert dus al snel kreten op van enthousiaste bewoners,
wanneer de oude stenen van een gewelfde cisterne plots
het licht zien.
De komende maanden voert een gespecialiseerd bedrijf
in opdracht van de gemeente Middelburg een uitgebreid
onderzoek uit naar de staat van deze vaak honderden jaren
oude riolen. Een aantal daarvan is immers, verrassend
genoeg, nog steeds in gebruik!
Oud riool aan de Balans, Middelburg
(foto Van der Velden Rioleringsbeheer NV).
Het onderzoek gebeurt aan de hand van een rijdend
camerasysteem dat hoge kwaliteitsbeelden kan maken van
de binnenkant van de gewelfde gangen. De Walcherse
Archeologische Dienst volgt het onderzoek aan de zijlijn
mee en zal na afloop een rapportage van de bevindingen
opstellen. In 2010 werd een soortgelijk onderzoek ook al
uitgevoerd aan de Balans. Een nieuwe rioolbuis werd toen
met gespecialiseerde apparatuur in het oude riool gelegd.
Beelden hiervan zijn te vinden op de website van de WAD,
www.archeologiewalcheren.nl.
Zeeuws Erfgoed 24 december 2016 04
