Klappen over
Sas van Gent
Nabij een sluis en kanaal, aangelegd met de bedoeling Gent van een verbinding met open water
te voorzien, ontstond in de zestiende eeuw het dorp Sas van Gent. Het ontwikkelde zich in
en na de Tachtigjarige Oorlog tot een belangrijke vestingplaats en toen het die militaire functie
in de negentiende eeuw verloor, bloeide het op als industriedorp. Na de zomer is er in Sas van Gent
een ankerplaats van Zeeuwse Ankers, waar verhalen over deze episoden uit de geschiedenis
van 'Sas' worden verteld.
Beeld van de Schepentrekker aan de Westkade, Sas van Gent; ontwerp H.J. de Bliek (foto H.M.D. Dekker).
Aanleg sluis en ontstaan dorp
De Vlaamse handelsstad Gent wenste tegen het midden
van de zestiende eeuw een goede verbinding voor schepen
over open water. Omdat de oude verbinding niet meer goed
functioneerde, werd het idee geopperd om het stelsel
waterlopen richting de Landdijk (Graaf Jansdijk) uit te
breiden en te verbeteren. Vanaf Zelzate moesten schepen
door een nieuw te graven kanaal het open water van de
Papegeule kunnen bereiken. In 1547 gaf Karel V
toestemming voor deze werken en twee jaar daarna volgde
zijn goedkeuring voor het aanleggen van een sluis in de
Landdijk, zodat het niet meer nodig was om de schepen te
lossen en de goederen over de dijk heen in andere schepen
te laden. Zo kwam er in deze verder nog nagenoeg
onbewoonde streek een sluizencomplex tot stand.
Aannemers bouwden twee sluizen: de Zoute Speije aan
de kant van het open water en de Zoete Speije aan de
kant van het kanaal. Daartussen lag het sas - de sluiskom.
De sluizen trokken bedrijvigheid aan en mensen vestigden
zich in de nabijheid ervan, het begin van de nederzetting
aan het sas van Gent. De plaats dankt er zijn naam aan.
Kaaimeesters, arbeiders, winkeliers en herbergiers
verdienden hier hun brood. De stad Gent oefende er
het bestuur en de rechtspraak uit en verbood de opslag
van goederen op deze plek, waarmee het zijn eigen
commerciële belangen veiligstelde. Alle koopwaar moest
naar Gent worden doorgevoerd. Belangrijke gebouwen
in Sas van Gent waren getooid met de Gentse leeuw,
ten teken dat de Vlaamse stad hier heer en meester was.
Profiterend van de welvaart in het grote Gent lag voor
Sas van Gent een mooie toekomst In het verschiet.
In tijden van oorlog
Maar toen brak de Tachtigjarige Oorlog uit. In 1572
vernielden de Watergeuzen de sluis en huizen die er vlakbij
stonden. Daarna breidde Gent de verdedigingswerken rond
de sluis uit: er kwam een schans met vijf bastions.
De Spanjaarden bouwden deze in 1602 verder uit. Tijdens
Zeeuws Erfgoed 3 juni 2017 02
