'Niets meer aan dek Erfgoed
te bespeuren' tussen wal en schip
Scheepsrampen in Roompot en Oosterschelde omstreeks 1850
fjrihrifr
Tot en met 29 oktober loopt in het Stadhuismuseum van Zierikzee de expositie Aldus is de Roompot
vergaan...' De lotgevallen van dit fregat in 1853 herinneren ons eraan, dat het vergaan van grote
zeilschepen niet 'automatisch' verwijst naar de tijd van de Verenigde Oost-Indische en West-Indische
Compagnie, de zeventiende en achttiende eeuw.
Ingekraste tekening in de schuur van een Kamperlandse boerderij: de in 1853 vergane 'Hendrika'?
Het fregat 'Hendrika'. Tek. W.A. Poort, naar een afbeelding op een servies
(bron: De Vrieze en Overbeeke 2005).
'De Roompot' was lang niet het enige schip dat dicht bij
huis verging. In de negentiende eeuw vond in de Ooster
schelde en het mondingsgebied daarvan een lange reeks
schip-breuken en strandingen plaats. Lang niet alle zijn
zo bekend als het geval van 'De Roompot', maar sommige
rampen leefden toch voort in het collectieve geheugen.
Dat ondervond SCEZ-archeoloog Hans Jongepier, die
in 2015 een waarneming verrichtte op een boerderij bij
Kamperland, en in de schuur merkwaardige staaltjes van
negentiende-eeuwse graffiti aantrof. Zoals een lijntekening
van een volschip of fregat (een geheel 'vierkant', dus met
razeilen getuigde driemaster). De boer deelde mee dat dit
een tekening moest zijn van de 'Hendrika', een schip dat op
4 december 1854 in een storm op de zandbanken van de
Banjaard 'met man en muis was vergaan'.
'Als heer gekleed'
Inderdaad was de ondergang van de 'Hendrika' de grootste
scheepsramp voor de Schouwse en Noord-Bevelandse kust
in deze periode, met een dodental van 73. Alle opvarenden
kwamen om, onder wie 40 passagiers. De 'Hendrika' was in
1834 in Rotterdam gebouwd. Het 864 ton metende schip
was al op 26 november uit Brouwershaven vertrokken met
als bestemming Batavia (het huidige Jakarta).
Op 6 december begonnen berichten over de ramp te
circuleren. De 'Hendrika' was geheel verbrijzeld; twee lijken
waren in het Brouwershavensche Gat (Grevelingenmonding)
aangetroffen, één 'als heer gekleed', aldus de Zierikzeesche
Nieuwsbode. Een passagier dus. Tot voorbij Scheveningen
spoelden inventarisdelen aan, zoals een kistje met gouden
sieraden. Dit ging de volgende dagen door: balen met
Zeeuws Erfgoed 3 september 2017 03
