Trots op mijn monument
"De bonte knaagkever
is de enige bewoner"
In de rubriek 'Trots op mijn monument' vertellen abonnees van de Monumentenwacht hoe het is
om in een monumentenpand te wonen of te werken. Gerard van Noort is voorzitter, waarnemend
penningmeester én koster van de Stichting Mauritskerk IJzendijke, de stichting die de meer dan
vierhonderd jaar oude gelijknamige kerk in eigendom heeft en beheert. Maar gewoond wordt er
niet in het rijksmonument: "De bonte knaagkever is de enige bewoner."
Gerard komt oorspronkelijk niet uit Zeeland. In 1980 is hij
vanwege een baan bij DOW Chemical-Terneuzen in
IJzendijke neergestreken. Als lidmaat van de plaatselijke
Hervormde Gemeente werd hij al binnen een maand door
de toenmalige dominee gevraagd of hij tot de kerkenraad
wilde toetreden. Het leek hem goed voor de contacten in
het dorp, dus hij stemde toe, zoals hij ook instemde om
voorzitter van de lokale tennisvereniging te worden.
Ofschoon hij vooral om sociale redenen bij de kerk
betrokken raakte, kan hij er inmiddels geen afstand meer
van nemen: "Ik vind het nog steeds erg leuk!"
De Mauritskerk uit 1612
is een belangrijk
monument, zowel op
Zeeuwse als op
landelijke schaal.
Het is de tweede kerk
in Nederland die als
protestantse kerk werd gebouwd. Overigens naar wens van
prins Maurits, die graag zag dat er een kerkgebouw in
IJzendijke kwam om zijn troepen te bedienen. Het plaatsje
was toen een vesting in de frontlinie van de strijd tegen de
Spanjaarden. Om die reden viel IJzendijke net als de rest
van Staats (Zeeuws) Vlaanderen rechtstreeks onder het
bestuur van de Staten-Generaal in Den Haag.
in staat het een-op-een door te sturen naar het architec
tenbureau om de gebreken aan te pakken."
In 1994 is het beheer van de kerk neergelegd bij de
Stichting Hervormd Kerkgebouw IJzendijke. Dit bleek niet
zaligmakend. Gerard: "Het 'hervormde' drukte zwaar op het
geheel. Niet iedereen wenste activiteiten te beleggen in een
specifiek aan een met een bepaalde geloofsrichting
verbonden kerkgebouw. Daarom is in 2015 de naam van
de stichting gewijzigd in: Stichting Mauritskerk IJzendijke."
Deze naamswijziging bleek een geluk bij een ongeluk toen
in datzelfde jaar de
eerste verkenningen
begonnen over het
mogelijk samen kerken
met de katholieken.
De rooms-katholieke
kerk van IJzendijke
stond immers op de
nominatie om gesloten te worden (in januari 2017 daad
werkelijk gesloten, red.). Onderhoudsachterstanden en de
enorme omvang van het rooms-katholieke kerkgebouw
noopten het bisdom en de parochie naar andere manieren
te kijken om de zielenzorg in IJzendijke te kunnen blijven
garanderen.
De monumentaliteit betreft niet alleen de ouderdom en het
aanzien van de kerk, maar ook het interieur waaronder het
orgel, de doopvont en het tiengebodenbord. Het houtwerk
is misschien het meest onderhoudsgevoelige deel van de
kerk. Want het is kwetsbaar voor bijvoorbeeld de bonte
knaagkever, die vorig jaar weer is ontdekt.
"Dit heeft helaas grote financiële consequenties.
De reguliere instandhoudingssubsidie van het Rijk is voor
zes jaar al besteed aan de eerste onderzoeken en
bijpassende maatregelen." De Monumentenwacht gaat
extra onderzoek verrichten naar de aanwezigheid van
de knaagkever. "Het is een kostbare en langdurige zaak
om dit ongedierte te bestrijden en dan is een objectieve
partij die aangeeft waar en in welke mate er aantasting is,
wel zo handig", licht Gerard toe.
De jaarlijkse inspecties van de Monumentenwacht zijn een
belangrijk hulpmiddel om de kerk in goede staat te houden:
"De rapporten geven gedegen informatie over de staat van
de kerk en welke onderdelen het eerste moeten worden
aangepakt om de kerk in goede staat te houden. Ook het
format waarin ik het rapport krijg, papier én pdf, stelt ons
Voorzitter, waarnemend penningmeester en koster van de Stichting Detail van het monumentale kerkinterieur met het tweeklaviers mechanisch
Mauritskerk IJzendijke, Gerard van Noort (foto's Mieke Wijnen Fotografie). Batz/Witte-orgel uit 1872 van orgelbouwer Christian Gottlieb Friedrich Witte.
Zeeuws Erfgoed 1 7 december 2017 04
