Vondst voor het voetlicht
Archeologen geregistreerd,
SCEZ gecertificeerd
Alle bij de SCEZ werkzame archeologen zijn ingeschreven
in het Actorregister Archeologie. Daarmee voldoen zij
aan specifieke opleidings- en ervaringseisen. De SCEZ zelf
is vanaf 23 oktober 2017 gecertificeerd voor archeologische
werkzaamheden die vallen onder de protocollen
Programma van Eisen, Bureauonderzoek, Inventariserend
Veldonderzoek (varianten 'Overig' en 'Proefsleuven'),
Opgraven en Depotbeheer van de Kwaliteitsnorm
Nederlandse Archeologie. Een mooie prestatie van
het team archeologie van de SCEZ!
Metaal en een vloertegel uit het kasteel West-Souburg
In de door de heer Van Peenen uit Goes aan het Zeeuws
Archeologisch Depot overgedragen collectie vondsten
(zie Zeeuws Erfgoed van afgelopen juni) bevonden zich
drie objecten uit de stort van de opgraving of de graaf
werkzaamheden ter plaatse van het in 1833 gesloopte
kasteel van Souburg. Dit kasteel wordt naar een van zijn
bewoners, Philips van Marnix van Sint Aldegonde, ook wel
Aldegonde genoemd.
De vondsten zijn een aanvulling op de vondsten van
de opgraving door de Rijksdienst voor het Oudheidkundig
Bodemonderzoek in 1971. Eén metaalvondst betreft een
massief ijzeren kogel (diameter 4,5 centimeter), die
mogelijk deel is geweest van een 'kneppel'. Zo'n stuk
bestaat uit twee ijzeren kogels die door een staaf of een
ketting met elkaar zijn verbonden en die veel meer
schade aanricht dan een enkele kogel.
Een tweede metaalvondst is een tinnen deksel, behorend
bij een kan of bierpul van steengoed uit de productieplaats
Raeren. Een fragment van het oor van de kan of pul is nog
met een scharnierverbinding aan het deksel bevestigd.
Centraal is het deksel versierd met 4 concentrische cirkels;
de scharnier is bekroond met twee ronde gegoten balletjes.
Deksel en kan zijn vermoedelijk te dateren in de zestiende
eeuw. Tinvondsten zijn zeldzaam omdat ze meestal zijn
omgesmolten. Uit de opgraving van het kasteel waren al
een tinnen bord en een pispot bekend.
Die tyt is cort...
Een fragment van een vloertegel met een deel van een
spreuk is wel de meest intrigerende vondst. De tegel heeft
een witte sliblaag waarop met mangaanglazuur een tekst
en versiering zijn aangebracht. De hele tegel is daarna met
doorzichtig loodglazuur bedekt. De tekst staat in gotische
letters in een cirkelsegment rondom een kwart van een
bloemmotief, een rozet. Uit de positie van de tekst en
de bloem blijkt dat het gaat om een vierpas-tegel, waarbij
de volledige tekst van de spreuk in cirkelvorm en het
bloemmotief zichtbaar zijn op vier aan elkaar passende
tegels. Het leesbare gedeelte van de spreuk op het
fragment luidt: tyt is cort.
Deze spreuk kan op basis van andere tegels aangevuld
worden tot: die tyt is cort - die doot is snel - wacht u van
sonden - so doe die wel.
Voor het leggen van de spreuk zijn maar twee verschillende
tegels nodig. Op de ene tegel staat die tyt is cort in de hoek
rechtsonder en in de tegenoverliggende linkerbovenhoek
staat wacht u van sonden. De andere tegel heeft in de hoek
linksonder die doot is snel en in de rechterbovenhoek
so doe die wel.
De oudste tegels met dit motief met een stempel ingedrukt
dateren uit het eind van de vijftiende eeuw en hebben een
bloeitijd in de zestiende eeuw. Dat geldt echter niet voor
deze tegel. Deze moet gezien de tekst en de maakwijze
een jongere imitatie zijn en is vermoedelijk van een latere
verbouwing in de achttiende of begin negentiende eeuw.
De tegel moet zijn aansporende tekst wel enige tijd in een
vloer van het kasteel hebben getoond. Want deze vloer is
goed belopen geweest, gezien de flinke slijtage van de
bovenste glazuurlaag.
Robert van Dierendonck
Vloertegelfragment met spreuk, kasteel van West-Souburg.
Zeeuws Erfgoed 26 december 2017 04