r.^V*
A'I.'IÜ Éfl WlBlf ilKjl
wrgdkKite
Vi'figÉ/iEHdrt
rt r*<& siit
{bumping site gf
dwflgpd maaerial.
THE NETHERLANDS
Handlood, afkomstig van 't Vliegent Hert
(collectie Scheepvaartmuseum, Amsterdam).
Wraksite van 't Vliegent Hert (bron: Missiaen e.a. 2012).
De Woestduyn slaat aan stukken. Arend Fokke Willemsz.
naar Engel Hoogerheyden, 1780.
een van de vele zandbanken in het vaarwater de Deurloo.
Binnen twee uur was het schip door de stormwind en
woeste golven stukgeslagen. Alle 175 opvarenden vonden
de dood in de ijzige Noordzee. 't Vliegent Hert was de Anna
Catharina gevolgd - en op dezelfde zandbank gelopen. Na
vier uur geploeter slaagde de bemanning erin haar weer
vlot te krijgen. Maar het gehavende schip was nu stuurloos;
tegen middernacht liet men op hoop van zegen in diep
water bij Schoneveld de ankers vallen, niet meer dan
zestien mijl uit de kust. Het verwoede gevecht om schip
en leven te behouden baatte niet. Water stroomde binnen
en vijftien minuten nadat zij als noodsignaal haar kanonnen
afvuurde, verzonk 't Vliegent Hert langzaam in de golven.
Niemand overleefde de ramp.
Smokkel
Initiatieven van de VOC om de lading veilig te stellen
mislukten. In 1736 waagde de duiker William Evans de
laatste pogingen, maar wist wegens het troebele water
slechts weinig objecten te bergen. Pas in 1981, bijna twee
en een halve eeuw later en na drie jaar zoeken, slaagde de
Britse wrakduiker Rex Cowan erin het wrak te hervinden.
't Vliegent Hert bleek ongeveer achttien meter diep te
liggen.
In 2001 werden de vondsten van een nieuwe expeditie van
Cowan en de zijnen in Vlissingen gepresenteerd. Een rijke
oogst van bestek, gespen en knopen, rollen zijde, gereed
schap, luizenkammen, vaatwerk, levensmiddelen (zoals
loden containers met ansjovis, kaas en tabak) en allerhande
luxe artikelen was inmiddels geborgen. Men haalde ook
een stevige houten kist met geld naar boven; volgens
Cowan het eerste ondubbelzinnige archeologische bewijs
dat de VOC-officieren geld smokkelden naar Batavia.
Al in 1990 waren twee kistjes gevonden met dukatons
(zilveren rijders). Vooral in de jaren na 1730 werden deze
dukatons in groten getale naar Batavia gesmokkeld, waar
er na aankomst wissels op het vaderland voor werden
gekocht. Waarom? De koers was in de Oost hoger. Nog in
2013 is op een veiling in Antwerpen 9.700 euro betaald
voor zes flessen wijn, die door Cowan in 1981 uit het wrak
waren gehaald.
Het Zeeuws maritiem muZEEum in Vlissingen beheert en
exposeert een groot aantal vondsten uit 't Vliegent Hert,
net als van de Rooswijk overigens.
De Woestduyn
De Woestduyn kan zich postuum qua bekendheid meten
met 't Vliegent Hert. Niet door de archeologische schatten
die uit dit wrak geborgen zijn, maar door de legendarische
reddingsactie van de gebroeders Naerebout. De 150-voeter
Woestduyn, in 1767 gebouwd voor de Kamer Amsterdam,
verging op 24/25 juli 1779 onder schipper Gerrit Berg op
de thuisreis voor de Walcherse kust onder Dishoek. In ruw
weer liep het schip op een zandbank van de Noorder
Rassen en werd door de loeiende wind en hoge zeeën kapot
geslagen; masten en tuig moesten worden gekapt. Niemand
durfde naar het schip te zeilen om de bemanning te red
den, behalve de Vlissingse gebroeders Frans en Jacob
Naerebout. Zij wisten 84 van de 130 opvarenden van het
wrak af te halen, voor dit geheel in de golven verdween.
De loods Wigman, die het schip aan de grond had laten
lopen, werd levenslang uit Zeeland verbannen. Visser en
loods Frans Naerebout (1748-1818) verwierf nationale roem
met zijn reddingsactie, die hem ook een vaste aanstelling
Zeeuws Erfgoed 4 december 2017 04
