Trots op mijn monument
v SSiSi H
"In feite ben
je rentmeester"
Tv, Ifffe:;' 1
■MM? If
In de rubriek 'Trots op mijn monument' vertellen abonnees van de Monumentenwacht hoe het is
om in een monumentenpand te wonen of te werken. Karel Meertens, al ruim dertig jaar eigenaar van
Het Gouden Cruys aan de Dam 36 in Middelburg, heeft veel onderzoek gedaan naar de geschiedenis
van zijn monument. In zijn werkkamer vertelt hij uitvoerig over eerdere bestemmingen, vorige
bewoners en de bouwhistorie van het zestiende-eeuwse rijksmonument.
3» 'Wiwiiii 1
v- ,i(4:HMhÏ4J iiW\\
Sfif - of t a I
■KjHflLff» vlV
r
Geschiedenis is zijn hobby en ondernemen zit hem in het
bloed. In zijn kantoorruimte op de eerste verdieping staan
monsters conserven in schappen en aan de muren hangen
ingelijste oude verpakkingsetiketten. "Mijn bedrijf is een
agenturen- en commissiehandel in levensmiddelen", begint
Karel zijn verhaal. "Dat zit bij ons in de familie, het
verhandelen. Mijn grootvader exporteerde al gedroogde
bruine bonen naar Engeland vanuit zijn pakhuis in de
Kuiperspoort. Zo is het kruidenierswerk door de jaren heen
van vader op zoon overgegaan - in gewijzigde vorm: van
winkel, groothandel tot import, export - en nu leveren we
een groot assortiment
onder eigen merk van
de grote supermarkt
ketens.
Het Gouden Cruys is
gebouwd in 1548. In
de zijgevel hebben ooit
gedateerde gebrandschilderde ramen gezeten die vanwege
hun bijzonderheid in een boek over glasschilderkunst zijn
beschreven. Rond die tijd is de Dam ook bebouwd. Weer
later is er een ander smal huis tegenaan geplaatst en is één
raam verhuisd naar de Vierschaar van het Stadhuis op de
Markt. Maar in mei 1940 is het jammer genoeg gesneuveld
tijdens het bombardement op Middelburg. De eiken moer
en kinderbalken aan het plafond duiden ook op een
datering van vóór begin 1600, toen er nog voldoende
eikenhout voorradig was. Daar kwam verandering in door
de vele oorlogen in Duitsland.
Voor het huis lag in die de tijd de afgedamde Arne, de
kreek waaraan Middelburg in de vroege middeleeuwen als
nederzetting is gesticht. Dat tijdsbeeld zie je terug op een
historische kaart van Goliath. Op een detailuitsnede van die
kaart heb ik voor het huizenblok Dam, Dwarskaai, Rouaanse
Kaai en Bellinkstraat alle huisnamen geplaatst en de oude
kadastrale nummers van vóór 1937 erbij gezet. En het klopt
allemaal: de huisjes zijn heel minutieus weergegeven.
Wat je ook ziet, is dat er in de loop van de tijd onder
invloed van rijkdom en mode huizen zijn samengevoegd,
trapgevels zijn verdwenen en dat er grote raampartijen zijn
aangebracht. Het Gouden Cruys heeft alleen nog aan de
achterzijde een trapgevel. Toen de voorgevel afgeknot werd
en een raam lager teruggezet moest worden, is het
ornament met de twee gekruiste haakbussen en een
gouden kruis in het gedrang gekomen. De geweerlopen van
steen zijn er afgekapt en twee houten, verkorte lopen zijn
er voor in de plaats gezet. Ik heb toen van een stuk hard-
Monumenteigenaar Karel Meertens in de benedenruimte van Dam 36 met
eikenhouten trappenhuis en binnenhaard.
stenen stoep twee nieuwe lopen met een slijpertje gemaakt
en het ornament in ere hersteld. Op twee andere stenen
van het ornament staat de tekst Vive l'Arque B, dat
'Leve het geweer' betekent. Tot de verhuizing in 1607 naar
de huidige Kloveniersdoelen heeft het huis als onderkomen
gediend voor het derde schuttersgilde van de stad,
de Kolveniers.
Ervaring in het restaureren hebben we opgedaan met ons
eerste huis aan de Korendijk in Middelburg. Dat pand, een
krot toen we het aankochten, hebben we helemaal
opgeknapt. Want een
nieuwbouwwoning is
voor mij geen optie. Ik
ben geboren in de
vroegere Korte Delft in
een groot huis met
krakende traptreden en
ik speelde als kind
tussen de steenhopen van de platgebombardeerde Abdij.
Die herinneringen zitten zo in je geworteld... Maar op een
gegeven moment werd dit smalle huis te klein voor ons
gezin en vervolgens kochten we in 1987 dit pand aan de Dam.
i i 1 i v. -jl» 1
F Ifl
Smeedijzeren beslag op de deur naar het trappenhuis dat tot de zolder reikt
(foto's Mieke Wijnen Fotografie).
Zeeuws Erfgoed 1 7 maart 2018 01
