flbriaeïi^ atifft' kar k cla ér*
-als^clVr if .9
-jGeW5 ATiffc mne^angricr-
r
11 i
IjSuHj 'iBBE 3 - ',""i ihTi
L
fit, 7 .1 S
Ir
i iffiLÏ
Tl---1
i c>
Twee doeken met afbeeldingen van werkzaamheden in de scheepsbouw en de namen van de deken en hoofdman van het scheepstimmerliedengilde
in Zierikzee, 1595 (collectie Stadhuismuseum Zierikzee).
welvaart in Middelburg en Vlissingen ineen. De gloriejaren
van weleer zouden niet meer terugkeren. Overigens dankte
Zeeland zijn Gouden Eeuw niet alléén aan de handel.
Ook inkomsten uit de landbouw en beleggingen in grond
droegen aan de welvaart bij.
Zout en vis
Water was voor Zeeland al veel vroeger een bron van
welvaart gebleken. Er kon namelijk zout uit worden
gewonnen. Zoutwinning vond al plaats in de ijzertijd,
toen men zout gebruikte om voedingsmiddelen langer te
bewaren. De zoutproductie kreeg grootschaliger vormen
in de Romeinse tijd en in de middeleeuwen. Toen werd
zout ook gebruikt voor het maken van vissaus en het
conserveren van vis.
De visserij zelf was een volgende bron van welvaart die
Zeeland aan het water ontleende. Vis werd al duizenden
jaren geleden gevangen, een bedrijfstak werd het pas in
de vijftiende eeuw. Zo zorgde de haringvisserij in de late
middeleeuwen voor gouden tijden. Haring kwam in groten
getale voor in de Noordzee. Toen het mogelijk werd om
de haring aan boord te kaken - een uitvinding die op naam
staat van Willem Beukelszoon uit Biervliet -, konden de
schepen verder weg en voeren ze tot bij de eilanden ten
noorden van Schotland en tot voor de kust van Noorwegen.
De vissersschepen bleven weken van huis. Door het
uitbreken van de oorlog met Spanje in de tweede helft van
de zestiende eeuw was het snel gedaan met de lucratieve
haringvangst. De visserij werd kleinschaliger, alleen vanuit
Zierikzee voeren vissers nog uit naar open zee. Met de
meer georganiseerde visserij en de teelt van schaal- en
schelpdieren vanaf het midden van de negentiende eeuw
werden nieuwe markten aangeboord.
Erfgoed
Wat herinnert nu nog aan die eeuwenoude handel over
water? In monumenten, in collecties van musea en andere
erfgoedinstellingen en in het dagelijks leven is veel erfgoed
bewaard gebleven dat daarmee is verbonden. De komst van
kooplieden uit andere windstreken leidde in sommige
plaatsen tot de stichting van nieuwe kerken. In Zierikzee en
Veere kwam er een Schotse kerk. De kerk in Veere, die werd
gehuisvest in een deel van de huidige Grote Kerk, was de
eerste Schotse protestantse kerk op het Europese
vasteland. Het kerkgebouw van de Schotten in Zierikzee
werd later door de lutheranen betrokken. Hun gemeente
bestond voornamelijk uit Noorse zeelieden.
Langs de handelslijnen over zee verspreidden zich ook
volksverhalen, liedjes en spelletjes. Mogelijk is zo het
Walcherse gezelschapsspel Slabberjan, dat grote gelijkenis
vertoont met het Noorse Gnav en het Deense Slebber Jen,
in onze contreien terechtgekomen.
Ook de wetenschapsbeoefening werd door de contacten
in den vreemde gestimuleerd. Particulieren en later het
Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen verzamelden
'exotische' voorwerpen van over de hele wereld.
De objecten, die de beschouwer een ruimere blik op
de wereld boden, werden ook gewaardeerd omdat ze
de grootsheid van Gods schepping lieten zien. Ze zijn nu
te bewonderen in Zeeuwse musea. Handschriften en
boeken werden opgenomen in de collecties van archieven
en bibliotheken. Brieven van zeevaarders vertellen over
het dagelijks leven in de zeventiende en achttiende eeuw
(zie www.zeeuwpost.nl).
Creativiteit vanuit traditie
Het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed belooft een
aantrekkelijk jaar te worden, met zeer gevarieerde thema's.
Erfgoed als inspiratiebron voor creativiteit was het eerste
maandthema. In januari lieten we ons door erfgoed
inspireren om tot moderne vertalingen te komen van
traditionele vormen en technieken. Of het nu gaat om
mode, culinaire geneugten of muziek: oude gewoonten
en praktijken brengen inspiratie en nieuwe ideeën voort.
Oorijzers uit de Zeeuwse streekdrachten verschenen al
op de catwalk in Parijs. In de internationale modewereld
bestaat grote interesse voor maak-, versier- en andere
technieken uit de Nederlandse streekdrachten en ook op
Zeeuws Erfgoed 8 maart 2018 01
