m
- -i=
ii'VrttiK".
■Jrstini
Westkapelle en Veere; afbeelding uit de Stedenatlas.
Het eerste deel van de Stedenatlas behandelt leven en
werk van Van Deventer. In het tweede worden de platte
gronden aangevuld met analysekaarten. Recente luchtfoto's
tonen de verschillen met de huidige situatie. Het boek,
aldus de Inleiding, "brengt de kruisverbanden tussen
stadscartografie, stadsmorfologie, landschapsanalyse en
stadsgeschiedenis in de binnensteden op een inzichtelijke
manier in beeld". Verder bevat het onder meer een
overzicht van de stadswording in de Lage Landen,
met handreikingen voor hedendaagse ontwerpen.
'Armuyen' en 'Westcappel'
De Zeeuwse steden beslaan de pagina's 264-282 in de
Stedenatlas (atlasvolume III), zoals gezegd inclusief enkele
Zuid-Hollandse steden. De destijds nog Vlaamse steden
Sluis, Sint Anna ter Muiden, Oostburg, Aardenburg, Axel
en Hulst vinden we tussen de pagina's 252 en 261. Op
de Zeeuwse eilanden karteerde Van Deventer Vlissingen,
Westkapelle, Veere, Middelburg, Arnemuiden, Zierikzee,
Brouwershaven, Goes, Reimerswaal, Tholen en Sint
Maartensdijk. Steden, 'smalsteden' én een plaats die pas
in 1574 van Willem van Oranje stadsrechten zou krijgen:
Arnemuiden (Armuyen), afgebeeld op één kaart met
Middelburg. Arnemuiden koos tegen een bloedige prijs
de zijde van de Opstand, omdat zijn grote concurrent en
kwelgeest Middelburg in 1572 regeringsgezind bleef.
Vandaar als beloning de stadsrechten. De auteurs
vermelden het niet. Wel brengen ze in herinnering dat
Van Deventers losse kaarten van de Zeeuwse steden
(inclusief vier Zeeuws-Vlaamse) verloren gingen tijdens de
beschieting en stadsbrand van Middelburg op 17 mei 1940.
Sommige plaatsbeschrijvingen zouden door regionale en
lokale auteurs anders zijn aangepakt. Bij de kaart van
Westkapelle (Westcappel, pagina 268) lezen we
bijvoorbeeld: "Tot op de dag van vandaag bleef Westkapelle
een onbeduidend plaatsje. Bovendien is het tijdens
de Tweede Wereldoorlog ernstig beschadigd en er tijdens
de wederopbouw niet mooier op geworden." Dit doet toch
te weinig recht aan deze plaats met zijn bijzondere
geschiedenis en tot op heden doorwerkende etnografische
karakteristiek. Kijk bijvoorbeeld eens naar de later zo
legendarische zeewering op de plattegrond, had daar niets
over gezegd moeten worden? Anderen, in andere gewesten,
hebben mogelijk soortgelijke opmerkingen. Maar bij een
project van deze omvang en reikwijdte is een soms snel
voorbijwiekend vogelvluchtperspectief waarschijnlijk
onvermijdelijk.
Jan Kuipers
Bron
Reinout Rutte en Bram Vannieuwenhuyze, Stedenatlas Jacob van Deventer.
226 Stadsplattegronden uit 1545-1575 - Schakels tussen verleden en heden
(Bussum/Tielt: Uitgeverij Thoth Lannoo, 2018), ISBN 978-90-77699-17-1.
Zeeuws Erfgoed 1 4 september 2018 03
