Trots op mijn monument
"Wat heb je aan een molen
zonder molenaar?"
Eind juni, een mooie zomerdag, een felle blauwe lucht en daarbij een statige stellingmolen. Een
monumentaal monument dus. In de ontvangstruimte de Meuleschure, wat eigenlijk het molenhuis zou
kunnen zijn, ontmoet ik twee trotse bestuursleden van Stichting De Vijf Gebroeders. Deze stichting is
de eigenaar van deze prachtige molen in Heinkenszand. Beide Zeeuwen met een prachtige Zeeuwse
familienaam zijn bijzonder trots op hun monument.
Bij een kopje koffie heb ik een leuk gesprek met Bas Quist
en Wim Vermuë van de stichting. Je merkt dat ze met
passie en liefde over hun molen spreken. Ze zijn er vanaf
het begin bij geweest. Het begin is in dit geval het jaar
2002. Toen kopte het regionale dagblad: "Behoud van
de Heinkenszandse molens dreigt verloren te gaan door
gebrek aan belangstelling van de bevolking".
Bas Quist, die op dat ogenblik nog niets met molens heeft,
leest het en schiet in actie. Zelf is hij opgegroeid op een
monumentale boerderij in Borsele en als kind liep hij wel
eens op de molen die
naast zijn ouderlijk huis
stond. Maar dat hij ooit
molenaar zou worden,
stond toen nog niet in
de sterren geschreven.
Het stichtingsbestuur in
wording, waaronder
Bas, benadert een aantal mensen. Een van hen is Wim
Vermuë, die dan net met de VUT is. Ze kennen elkaar wel,
maar heel oppervlakkig.
De molen zelf dateert van 1851. Een generatie later in 1884
werd de molen eigendom van de familie Rijk en dat bleef
zo ruim honderd jaar tot 1998. In die periode kon de molen
al niet meer malen, maar ook draaien was rond de jaren
negentig niet meer verantwoord. De molen werd verkocht
en de nieuwe eigenaar maakte plannen om de molen om
te bouwen als woonruimte, maar dat mocht niet.
Op 11 november 2002 wordt de molen eigendom van
de stichting. De naam van de stichting verwijst naar de
vroegere naam van de molen. Toch lijkt hier enige
verwarring te zijn, want de molen is ook bekend onder de
naam 'De drie gebroeders'. Die naam verwijst waarschijnlijk
naar de drie zonen van A. Rijk en Johanna Bek, die in de
eerste helft van de twintigste eeuw op de molen werkten.
In een akte van 1851 wordt de molen echter al verpacht als
'De Vijf Gebroeders', refererend aan de eerste eigenaar
Raas en zijn vier broers.
De stichting belooft na aankoop de molen te restaureren
en te exploiteren. De toenmalige Rijksdienst voor
de Monumentenzorg stelde een restauratieplan op en de
stichting zelf schreef een beleidsplan en een wervingsplan
om de nodige subsidies te verwerven. De restauratie werd
op 635.000 euro geschat, waarvan de stichting zelf dertig
procent moest ophoesten. Beide heren vertellen vol passie
Bas Quist en Wim Vermuë voor 'hun molen', De Vijf Gebroeders in
Heinkenszand (foto's Mieke Wijnen Fotografie).
hoe ze daar dankzij vele sponsoren zijn in geslaagd. Ze
beseffen dat ze dat net nog in een goede periode hebben
kunnen realiseren.
In 2004 kon de stichting starten met het opnieuw funderen
van de molen. De stichting hield het werk in eigen beheer
- Bas en Wim hebben beiden een technische achtergrond -
maar ze werkten uiteraard samen met gespecialiseerde
firma's. Aan de hand van een fotoboek bekijken we wat er
tussen 2004 en 2007 allemaal is gebeurd. Het is de
periode van de grote werken. En dat zijn er heel wat, te
beginnen met de
funderingswerken en
het rechtzetten van de
scheefgezakte molen.
Daarna volgt het
herstel van het metsel
en voegwerk van de
molenromp. Alles was
vochtig, de molen moest opgehoogd worden. Beide mannen
hebben er een dagtaak aan om de restauratie te
begeleiden en zelf de handen uit de mouwen te steken.
Soms zijn ze vijf volle dagen per week bij de molen. Ze
slagen erin een aantal oude onderdelen te vrijwaren, zoals
De restauratie van het molenmakerswerk was de laatste fase van de tussen
2004 en 2007 opgeknapte molen.
Zeeuws Erfgoed 1 7 september 2018 03
