Beleving van de Deltawerken is goed mogelijk op Deltapark Neeltje Jans, waar ook een van de pijlers van de Oosterscheldekering bezocht kan worden
zandgronden. Er is geen land ter wereld waar je op zo'n
klein oppervlak zo veel verschillende landschapstypen hebt.
Op de Brouwersdam is dat ten volle zichtbaar gemaakt in
het profiel en de aankleding. Het spannende was dat de
ingenieurs in staat waren een brede, lage dam te maken.
Waar de Haringvlietdam nog 'old school' is (hoge betonnen
werken), ligt de (later aangelegde) Brouwersdam veel
'zachter' in het landschap. Hij buigt ook mee met de
eilanden die er al lagen. De 'zoute kant' (langs de
Noordzee) heeft een soort 'jongensboekromantiek'.
Er is geëxperimenteerd met bitumen en stortstenen en de
vegetatie is er op aangepast. Met uitzicht op de zeehonden.
De kant aan het Grevelingenmeer heeft een hele andere
sfeer met een baai, golven en aangeplant duinstruweel.
Deze kant is veel meer op de menselijke en recreatieve
schaal gericht. Een bijzonder onderdeel aan deze zoete
kant was een ronde parkeerplaats met tribunes waar ook
voorstellingen konden worden gegeven. Deze is in het
kader van capaciteitsvergroting in één keer weggeschoffeld
zonder na te denken over het behoud van de achterliggende
waarden. Door het gebrek aan overzicht en regie kunnen
dit soort bijzondere elementen zomaar ineens verdwijnen.
Welke kansen zie je voor de recreatieontwikkeling
rond de Deltawerken?
Ik ben voor kwalitatief goede recreatie. Niet voor eindeloze
huisjesparken. Je moet het ontworpen landschap centraal
stellen. Daar komen de toeristen volgens mij ook voor.
Het zijn rustzoekers, natuurliefhebbers en kustliefhebbers.
Volgens mij heeft Zeeland al veel infrastructuur.
De bestaande kust en Deltawerken moeten niet te veel
opgeleukt worden met allerlei nieuwe toevoegingen die
het landschap verrommelen. Zo is het nieuwe bezoekers
centrum op de Brouwersdam mij een doorn in het oog.
Nu staat midden op de zichtlijn een soort bunker waar
helemaal niets gebeurt. Waarom is dit gebouw niet lager
of in het duin weggewerkt?
Wie zou de regie over de Deltawerken moeten voeren
en wat zie je als de grootste uitdaging?
Dat moet je samen afspreken, te beginnen met de drie
provincies - Zeeland, Zuid-Holland en Noord-Brabant -
en het Rijk. Deze overheden zouden tenminste kunnen
afspreken om een kwaliteitsteam in te stellen, bestaande
uit bijvoorbeeld een landschapsarchitect, een waterstater,
een ontwerper, een ecoloog en een cultuurhistoricus.
Alle bloedgroepen aan tafel, onafhankelijk en met een
gemandateerde adviesrol richting bestuurders. Dat kost
bijna niets en biedt een faciliteit waar alle gemeenten
(en provincies) met ruimtelijke plannen kunnen langskomen
om het gesprek over deze plannen aan te gaan. Op dit
moment ziet niemand de samenhang van het geheel en
de ruimtelijke kwaliteit is nergens geagendeerd.
Landschappen hebben echter een veel bredere samenhang.
Want wat wil je eigenlijk? Overal hetzelfde, weer een
recreatiepark erbij, een extra slagboompje hier en nieuwe
parkeerplaats daar? Er komt een dag en dan ben je het
kwijt, dan komen de toeristen niet meer. Het is dus van
belang om te bepalen vanuit welke kernwaarden we
redeneren. Dat zou ik de Deltawerken en omliggende
landschappen zo gunnen, omdat je dan over de inhoud
met elkaar in gesprek gaat. Waarom lukt het ons niet om
opnieuw de verschillende opgaven op de schaal van de hele
delta te formuleren en daar een visie op te ontwikkelen?
Ofwel: hoe kunnen we de betekenis van het landschap
agenderen en hoe kunnen we de verhalen van de
ontwikkelingsgeschiedenis vertellen en daaraan
waardevolle nieuwe verhalen toevoegen?
Door het geven van betekenis aan het landschap gaan
mensen ook eigenaarschap over het landschap ervaren.
In een wereld waarin het draait om beleving en verhalen
(zie social media) ligt hier de grootste uitdaging!
David Koren
Zeeuws Erfgoed 22 september 2018 03
