In de tuinen kwamen ook andere elementen: herten
kampen, grotten en cascades en soms een hermitage,
een nagebouwde kluizenaarswoning. In speciaal daarvoor
gebouwde koepelgebouwtjes, die regelmatig een Chinees
uiterlijk kregen, kon thee worden gedronken. Van oorsprong
hadden de buitenplaatsen ook een oranjerie, waar
tropische planten werden gekweekt, die daar ook de winter
doorbrachten.
In de loop van de achttiende eeuw kwam aan de buiten
plaatscultuur op Walcheren een einde. Veel buitens werden
verkocht voor de sloop, de tuin- en bosgronden werden
omgezet in landbouwgrond. Uit de tijd van het 'arcadische'
Walcheren zijn nog maar weinig buitenplaatsen over.
De tank van Westkapelle, die symbool staat voor de Tweede
Wereldoorlog en de bevrijding, was evenzeer een venster,
en natuurlijk ook de Watersnoodramp in 1953. Twee grote
drama's die zich in de recente geschiedenis hebben
voltrokken en waarvoor onder meer met talloze
herdenkingsmonumenten en in musea in Zeeland
uitvoerig aandacht wordt gevraagd.
i*'
uit in een gewelddadig optreden door de politie, waarbij
negen gewonden vielen. Degenen die zich aan het oproer
schuldig hadden gemaakt, kregen een gevangenisstraf.
Daarna werd het kamp met prikkeldraad afgesloten en
's nachts in de felle schijnwerpers gezet. Inwoners van
Westkapelle namen het voor de kampbewoners op en
zorgen er onder meer voor dat er voldoende eten werd
binnengesmokkeld.
De barak op het bedrijventerrein en het monument in
Westkapelle getuigen van een beladen episode in de
recente Zeeuwse geschiedenis.
daarmee zien op de hoogte te zijn van de laatste mode. Na
het midden van de achttiende eeuw kwam een nieuwe
voorkeur op: de landschapsstijl. De rechte lanen en strakke
hagen maakten plaats voor golvende paden en slingerende
vijvers. Bomen en struiken werden minder gesnoeid,
ze kregen de vrije hand om door te groeien.
Later, in de negentiende eeuw deed zich een nieuwe bloei
van de buitenplaatsen voor, met name in de Manteling op
Walcheren, maar qua omvang was deze bescheidener dan
de vorige bloeiperiode.
Beladen erfgoed
Erfgoed kan iets zijn om trots op te zijn, maar kan ons ook
herinneren aan een verleden van uitbuiting of oorlog.
Zulk erfgoed kan de bron zijn voor herdenkingen en
tegelijkertijd bijdragen aan bewustwording over de donkere
kanten van ons verleden. Beladen erfgoed is het thema
voor de maand september van het Erfgoedjaar.
Neem de Canon van Zeeland. In de vijftig vensters werd
het 'schuldige' erfgoed niet geschuwd en ook erfgoed dat
om een andere reden beladen was, kreeg aandacht.
De slavenhandel en het slavernijmonument in Middelburg
vormen een apart venster. De pijnlijke bewustwording
van deze episode in de geschiedenis gaat nog altijd door.
Uit de nog jongere geschiedenis werd het Molukkerkamp
in Westkapelle in de Zeeuwse canon geplaatst. Het verhaal
achter dit kamp is bij het grote publiek minder bekend. In
1951 arriveerden Molukse gezinnen in Zeeland, waar ze,
onder andere in Westkapelle, in barakkenkampen werden
ondergebracht. De Molukse KNIL-militairen werden in
Indonesië beschuldigd van collaboratie en waren daarom
met hun gezinnen naar Nederland gehaald. Nederland
beloofde de Molukse soldaten tijdelijk onderdak, behoud
van werk en een eigen vrije staat. Maar de Nederlandse
regering kwam haar beloften niet na. Na invoering van de
zelfzorgregel, die voorschreef dat Molukkers in het vervolg
voor zichzelf moesten zorgen, ontstonden op diverse
plaatsen in Zeeland conflicten. In Westkapelle mondde dat
Het monument voor het Molukkerkamp op de dijk bij Westkapelle.
Van het voormalige Molukse kamp is nog één barak over.
Die staat wat verloren tussen bedrijfsgebouwen. De
herinnering aan de ellendige omstandigheden waarin
de gezinnen verkeerden, wordt levend gehouden door een
bronzen gedenksteen op de dijk, die beeldend kunstenares
Trinette Ledelay vervaardigde. Ze verwerkte steengruis van
de voormalige barakken in de letters op de sokkel van het
beeld. In het Maleis staat er: "Perdjalan kami membuat
kerinduan ke Asai kami" ("Onze reis doet ons verlangen
naar huis").
Overzicht maandthema's
Er resteren nog drie maanden in het Europees Jaar van
het Cultureel Erfgoed. De maandthema's voor deze
maanden zijn: Opgegraven geschiedenis (oktober),
Religieus verleden (november) en Grenzeloos erfgoed
(december).
Kijk op www.zeeuwseankers.nl voor verhalen en activiteiten
in het kader van het Europese Erfgoedjaar. Volg ook
@zeeuwseankers.nl op Twitter en Facebook.
Jeanine Dekker
Zeeuws Erfgoed 9 september 2018 03
