100&
4Q9Ë
2W,
0^
ik armere talen
standaa rd ned e ria nds
ta Nederlands metZeeuws
accent
t* Zeeuws dialect
thuis buren winkel huisarts
VTQonplagts
Besluit
Afbeelding
Het dialectgebruik van
jongeren thuis, met
familie en in de
omgeving gaat steeds
meer achteruit en wordt
vervangen door een
tussenvorm (Nederlands
met een Zeeuws accent)
of het Standaardneder
lands illustratie Fryske
Akademy.
bOfi
en buiten de les (5%), met de praktijkLeraar wordt
meer dialect gesproken. 11% spreekt Zeeuws met
de leerkracht in de praktijkles, waarbij jongens
(16%) dat dubbel zo vaak doen als meisjes (7%).
Buiten de les spreken vooral de jongens (25%)
nog iets meer dialect met de praktijkLeraar. Het is
niet uitgesloten dat dit effect voor een groot deel
veroorzaakt wordt door het taaLgebruik van een
Leerkracht.
Onder eLkaar spreken de kLasgenoten in
bijvoorbeeLd de Les NederLands iets meer diaLect
(7%), met aLweer een duideLijk verschiL tussen
jongens (10%) en meisjes (5%), en een verschiL in
Leeftijd (jongsten 9%, oudsten 2%). Het meest
Zeeuws spreken de LeerLingen onderLing aLweer
in de praktijkLes (15%), waarbij de jongens er
uitschieten met 20%. In deze Lessen werken de
LeerLingen weLLicht meer en in kLeinere groepen
samen, wat de hogere cijfers zou kunnen
verkLaren. Een praktijkLes sLuit ook meer aan bij
een arbeidsomgeving, terwijL theorieLessen wat
afstandeLijker zijn.
De LeerLingen van het Zwin CoLLege gebruiken
nog nauweLijks diaLect. DiaLect staat het sterkst in
de thuissituatie, maar eLders wordt het nog heeL
weinig gebruikt. Een uitzondering bLijkt de
praktijkLes te zijn, waar jongens iets meer dan in
andere situaties hun Zeeuws nog gebruiken,
zoweL onder eLkaar aLs met de Leerkracht.
In een enquête die in 2006 in heeL ZeeLand werd
verspreid bLeek het diaLectgebruik bij jongeren
niet zo spectacuLair Laag te zijn in vergeLijking met
andere diaLecten. Maar dit Oostburgse onderzoek,
dat natuurLijk op een andere manier is uitgevoerd,
geeft net aLs een onderzoek van de ZB| PLan
bureau en BibLiotheek van ZeeLand uit 2017 aan
dat het diaLectgebruik steeds meer achteruitgaat.
Uit het onderzoek van 2017 onder ouders van
jonge kinderen (en dus niet bij jongeren zeLf!) bLijkt
dat in 2017 bij 28% van de ouders Zeeuws wordt
gesproken, minder dan in 2013, toen 31% van de
ouders aangaf thuis Zeeuws te praten. In 2005
was dat nog 44%. Dat er weinig diaLect wordt
gesproken, is trouwens ook de concLusie van
Geert Driessen die in 2003 aL met vergeLijkbare
cijfers kwam voor Zeeuwse LeerLingen.
Veronique De Tier, WiLbert Heeringa en
Hans Van de VeLde
Bronnen
- De Tier, V., H. Van de Velde, M. Schrier, J. Swanenberg
T. van de Wijngaard, Oe praet jie? Zeeuwen, Brabanders en
Limburgers over hun eigen dialecten. Tijdschrift Zeeland,
juni 2008, pag. 53-61.
- De Tier, V., W. Heeringa H. Van de Velde, Het dialectgebruik
van de leerlingen van het Zwin College in 2018. Contactblad
Reünistenvereniging 98, winter 2018,jg. 52, pag. 15-16.
- Driessen, G., Ontwikkelingen in het gebruik van streektaal en
dialecten in de periode 1995-2003. ITS, Radboud Universiteit
Nijmegen, 2006.
- Schrier, M. H. Van de Velde, Dialecten houden stand in
Zeeland. Nehalennia, najaarsnummer 2006, pag. 17-22.
- Zeeuws Planbureau, www.dezb.nl/dam/planbureau/bestanden/
jeugd/thuissituatie-fa ctsheet-jeug dmonitor-zeelan d.pdf.
- www.zeeuwseankers.nl, verhaal 'Wie spreekt nog Zeeuws?'
nr. 3 2019
ZEEUWS ERFGOED
25
