De dynamiek van de Zeeuwse delta zorgde ervoor dat de
grens tussen land en water voortdurend veranderde.
Land werd gewonnen en land ging verloren. De meer dan
120 verdronken nederzettingen herinneren daar nog aan.
Ze zijn iconisch voor Zeeland.
- f-vr
Het is bekend waar die nederzettingen zo ongeveer liggen,
maar lang niet allemaal zijn ze ook echt onderzocht. Dat is
jammer maar begrijpelijk, want om archeologisch onderzoek
te doen moet er sprake zijn van een bedreiging, bijvoorbeeld
door een ruimtelijke ontwikkeling op die plek. ALs dat niet
het geval is, dan wordt er niet gegraven en blijft het
archeologische erfgoed veilig bewaard in onberoerde grond.
Zo is dat in de Erfgoedwet geregeld.
Door getijdenwerking kan het gebeuren dat resten van
verdronken nederzettingen in buitendijks gebied aan de
oppervlakte komen te liggen en dan is alertheid op zijn
plaats. De kans is namelijk groot dat die resten eroderen
en wegspoelen. Ik zag dat op 18 juni tijdens een excursie
die Erfgoed Zeeland samen met het OosterscheldeMuseum
organiseerde naar het verdronken dorp Tolsende, even ten
oosten van Yerseke. Het dorp verdronk door de stormvloeden
van 1530 en 1532, evenals het vlakbij gelegen dorp
Nieuwlande. De funderingsresten van een tiental gebouwen
en de kerktoren waren duidelijk zichtbaar in het slik. De
conclusie van onze archeologen en gidsen was echter wel
dat er in de afgelopen jaren heel veel geërodeerd is en dat
die erosie snel toeneemt. Hier is er geen sprake van een
ruimtelijke ontwikkeling, maar is er wel voldoende aanleiding
voor archeologisch onderzoek om de nog aanwezige sporen
van Tolsende te documenteren en om na te denken over
beschermingsmogelijkheden.
Erfgoed Zeeland deed recent nog onderzoek op de slikken
bij Rilland, waar resten van de omgeving van het verdronken
Oud-Rilland zichtbaar zijn. Ook Oud-Rilland verdronk door
de stormbloeden van 1530 en 1532. De onderzoeksresultaten
leest u verderop in Zeeuws Erfgoed
In de afgelopen jaren heeft Erfgoed Zeeland veel kennis en
informatie over de verdronken nederzettingen verzameld en
verschillende publieksgerichte activiteiten georganiseerd.
Momenteel kijken we, samen met de Provincie en andere
partijen, hoe dit voor Zeeland iconische erfgoed in de
komende jaren nog beter voor het voetlicht kan worden
gebracht.
Wim Scholten, directeur
Afbeelding
Het is een van de
weinige voorbeelden
van romano-gotiek in
Zeeland. Kijk maar naar
de rondboogvensters
met kraalprofelen en
de geprofileerde lijsten.
Dit is de voormalige
kapel van Hof ter Zande.
Rond 1250 door de
Cisterciënzers gebouwd
in 1574 door de
Watergeuzen vernield,
in de jaren 1609-1614
door de monniken
herbouwd en in 1648 als
protestantse kerk in
gebruik genomen. In de
Tweede Wereldoorlog
was het onderduikadres
voor Engelse piloten.
Op het doopvont staat:
"To the glory of God".
Wat een gebouw, wat
een verhaal!
nr. 3 2019
ZEEUWS ERFGOED
3
