nog weL bekend met de naam Jacob van MaerLant,
maar daar bLijft het vaak weL bij. HoeweL in het
verdere verLeden over deze dertiende-eeuwse
auteur het nodige werd geschreven - vooraL in
de tweede heLft van de negentiende eeuw trokken
zijn Leven en werken de aandacht van
NederLandse en VLaamse Literatuurkenners - werd
het vervoLgens in de daaropvoLgende eeuw stiL
rondom zijn persoon, met name in NederLand.
Nieuwe studies bLeven op een enkeLe
uitzondering uit, hetgeen resteerde was de
vernoeming van zijn naam op straatnaamborden
en de beschrijving van zijn Leven en werk in jeugd-
en schooLboeken. Het was de Leidse hoogLeraar
Frits van Oostrom, tevens bedenker van de Canon
van NederLand, die hierin aan het einde van de
twintigste eeuw verandering bracht; zijn in 1996
gepubLiceerde bestseLLer Maerlants wereld baarde
veeL opzien en genereerde onder een breed
pubLiek een hernieuwde beLangsteLLing voor
de middeLeeuwen en meer specifiek voor Jacob
van MaerLant.
Afgeleide levensloop
Over de persoon Jacob van MaerLant is weinig
bekend, zeLfs zijn geboorte- en sterftejaar zijn niet
met zekerheid vast te steLLen. Zijn naam komt
dan ook in geen enkeLe middeLeeuwse rekening,
oorkonde of ander document voor. Voor Literatuur
historici bLijft er dan ook niets anders over dan zijn
LevensLoop af te Leiden uit zijn bewaard gebLeven
werken, wat in het verLeden dan ook veeLvuLdig is
gedaan. Dit heeft echter ook geLeid tot de nodige
misvattingen, aL dan niet moedwiLLig. VooraL in de
tijd van de BeLgische afscheiding van NederLand
(1830-1839) en tijdens de opLaaiing van de
BeLgische taaLstrijd na de Tweede WereLdoorLog
werd MaerLant nogaL eens toegeëigend aLs zijnde
de VLaamse dan weL HoLLandse stamvader. Hierbij
werd herhaaLdeLijk MaerLants beLeden scepsis ten
aanzien van de Franse Literatuur, die hij historisch
en tekstueeL onbetrouwbaar achtte, met regeL
maat naar voren gebracht, maar ook bewust door
ftaminganten verkeerd uitgeLegd. MaerLants "Wat
waLsch (Frans) is, vaLsch is", is een tegenwoordig
bij veeL VLamingen nog bekende uitdrukking.
Afoomst en opleiding
Over MaerLants afkomst bestaat tegenwoordig
geen twijfeL meer. In de proLoog van zijn Levens
beschrijving van Sint-Franciscus uit 1273 duidt hij
zichzeLf aan met de zinsnede "Ende omdat ik
VLaminc ben", bedoeLd aLs verontschuLdiging voor
mogeLijke diaLectismen in zijn werk. ZorgvuLdig
onderzoek naar zijn taaLgebruik heeft deze
afkomst bevestigd en wijst meer specifiek in de
richting van een West-VLaamse geboortegrond.
Maar dat MaerLant zijn opLeiding binnen de muren
van de abdij van Cisterciënzermonniken op Zuid-
BeveLand zou hebben genoten, zoaLs De Bruyn
Afbeelding
Bladzijden uit
Der naturen bloeme,
een Middelnederlandse
bewerking van de
Liber de natura rerum
van Thomas van
Cantimpré, die Jacob
van Maerlant in 1266 in
opdracht van Ni colaas
van Cats schreef bron:
KB, Der naturen bloeme
- Jacob van Maerlant -
KB KA 16-I07v-I08r3D.
nr. 2 2020
ZEEUWS ERFGOED
5
