Verblijf op Voorne
Der naturen bloeme
Afbeelding
Luchtfoto met de
geconserveerde
restanten van het
mottekasteel van
Oostvoorne, tijdens
de Voornsejaren van
Jacob van Maerlant
het verblijf van zijn
broodheer A lbrech t
van Voorne, burggraaf
van Zeelandbron:
www.opvoorneputten.nl/
blogpost/de-burch - van -
oostvoorne.
in zijn jeugdboek beschrijft, is niet plausibel.
Inmiddels heeft wetenschappelijk onderzoek
uitgewezen dat Maerlant waarschijnlijk is opgeleid
aan de prestigieuze kapitteLschooL van
Sint-Donaas in Brugge of in de zuidwestelijker
gelegen cisterciënzerkloosters van Ter Doest en
Ten Duinen. En ook voor het bestaan van de door
De Bruyn opgevoerde Martijn uit Maerlant op
Voorne, medescholier-vriend van Maerlant in de
Bevelandse abdij én de link met zijn latere brood
heer, Albrecht van Voorne, bestaat geen enkel
bewijs. AUes wijst erop dat Maertants verblijf in
de noordelijke regio van een latere datum is dan
voorheen door veel Uteratuurdeskundigen werd
aangenomen
Wanneer precies Jacob van Maerlant zijn West-
Vlaamse geboortegrond inruilde voor een verblijf
in het noorden, is niet bekend. Duidelijk is wel dat
hij in Alexanders geesten (Alexanders daden),
het vroegste werk dat van hem is overgeleverd,
blijk geeft van Hollandse sympathieën. Zo voert hij
Alexander de Grote ten tonele met het wapen van
het Hollandse gravenhuis, de klimmende rode
leeuw op een gouden achtergrond. Tijdens het
schrijven ervan rond 1260 had Jacob zich waar
schijnlijk al in Maerlant, een vissersdorpje op
het eiland Voorne, gevestigd. Op Voorne diende
hij Albrecht van Voorne, die zijn verblijf had op
de Burcht van Oostvoorne. Maar ook Nicolaas van
Cats, een adeHijke heer uit een Zeeuws geslacht
en verwant aan onder andere de Van Renesses en
de Van Voornes, was een broodheer van Maerlant.
Van Cats was spoedig na de dood van zijn vriend
WiHem II (1227-1256), graaf van Holland en Zeeland
en koning van het Heilige Roomse Rijk, bescherm
heer geworden van WiUems minderjarige zoon en
troonopvolger Floris V. Hij gaf Maerlant in 1266
opdracht tot het schrijven van Der naturen bloeme.
Nicolaas van Cats was nauw betrokken bij de
opvoeding van de latere graaf Floris V (1254-1296).
Het is daarom goed mogelijk dat de door Jacob
van Maerlant geschreven Der naturen bloeme
(het mooiste uit de natuur), met daarin aUe
beschikbare kennis van de natuur gevat in
13 hoofdstukken en ruim 16.500 versregels,
bedoeld was als studiemateriaal voor de jonge
Floris. Dit lijkt plausibel, aangezien Maerlant zijn
Alexanders geesten had opgedragen aan Floris'
tante en tevens voogdes, Aleide van Avesnes.
Men moet om de rime te souken
Misselike tonghe verscheidene talen] in bouken:
Duuts, Diets, Brabants, Vlaemsch, Zeeus;
Walsch, Latijn, Griex ende Hebreeus
Citaat van Jacob van Maerlant
uit zijn heiligenleven van Sint-Franciscus.
Maerlant schreef ook Der naturen bloeme in het
Middelnederlands én op rijm. Het schrijven op rijm
had als voordeel dat de tekst beter onthouden kon
worden, niet onbelangrijk in een tijd dat weinig
mensen konden lezen en er weinig boeken in
omloop waren. Maerlant hanteerde in zijn
Der naturen bloeme eveneens een andere,
eeuwenoude techniek; om de kennis beter bij de
6
ZEEUWS ERFGOED
nr. 2 2020
